Πιστεύω ότι ναι μεν και οι δύο παράγοντες παίζουν ρόλο, αλλά ο ανθρώπινος είναι σίγουρα ο πιο σημαντικός απο όλους και μάλιστα με μεγάλη διαφορά. Το πραγματικό πρόβλημα είναι αυτό που αναφέρει και ο Avaris, η σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Πιστεύω πώς ένα λάθος που γίνεται συχνά είναι να βλέπουμε αυτή τη σχέση σαν μονόδρομη. Δηλαδή ο δάσκαλος διδάσκει και ο μαθητής μαθαίνει. Αυτό που βλέπω εγώ είναι ένα δυναμικό πεδίο συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ δύο ανθρώπων. Κάτι σαν ένα γιν-γιαν. Δηλαδή ο δάσκαλος έχει μέσα του και ένα «μικρό μαθητή» και ο μαθητής έχει μέσα του ένα «μικρό δάσκαλο». Τώρα τα προβλήματα μπορεί να ξεκινήσουν για δύο λόγους:
1. Ο δάσκαλος απο υπερβολική έπαρση ξεχνά τον «μικρό μαθητή» μέσα του και θεωρεί ότι μιλά σε ένα κασεττόφωνο όπου θα ηχογραφηθεί η φωνή του και μετά με ευχαρίστηση θα πατάει το κουμπάκι όποτε θέλει και να την ακούει.
2. Ο μαθητής απο υπερβολικά χαμηλή αυτοπεποίθηση ξεχνά τον «μικρό δάσκαλο» που υπάρχει μέσα του και θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο να αντιτάξει επιχειρήματα απέναντι σε κάτι που του λέει ο δάσκαλος. «Για να το λέει ο δάσκαλος έτσι πρέπει να είναι» λέει και σκύβει κεφάλι. Ίσως να το κάνει και απλώς για να δείξει πρόσωπο και να προχωρήσει πιο γρήγορα μέσα απο τις διάφορες βαθμίδες, λές και λαμβάνει μέρος σε αγώνες ταχύτητας.
Αυτή η σχέση είναι στείρα και το μόνο που γίνεται είναι να μεταφέρονται ξερές γνώσεις και ανούσια τυπικά χωρίς αποτελέσματα. Τι και αν μεταφέρω στον άλλο την ξερή γνώση του τρίπτυχου IAO και τον περάσω μέσα απο μια τυπική τελετή χωρίς βιωματική εμπειρία/κατανόηση; «Κάνε αυτό και αυτό και θα πάς στον επόμενο βαθμό» Και ο αφελής μαθητής κάτω απο την ανοχή του ξύλινου δασκάλου πάει στον επόμενο βαθμό, χωρίς να βιώσει πρώτα αυτό που θα έπρεπε να βιώσει.
Αυτή η σχέση δασκάλου-μαθητή, την βλέπουμε παντού ακόμη και σε ένα σχολείο. Τα ίδια προβλήματα υπάρχουν και εκεί.
Απορία δική μου γι’αυτούς που γνωρίζουν : Ελέγχονται πρακτικά οι δυνατότητες του μαθητή πρίν προχωρήσει απο τους δασκάλους; Δηλαδή ας υποθέσω ότι για να προχωρήσει κάποιος, πρέπει να έχει την δυνατότητα ας πούμε της αστρικής προβολής. Μπορεί αν του δοθεί ένα σύμβολο παντελώς άγνωστο για τον ίδιο, να ανέβει στο αστρικό, να μάθει τη σημασία του και στην επιστροφή να πεί στο δάσκαλο τι έμαθε; Αν όχι, τότε να μένει στην "ίδια τάξη" μέχρι να τα καταφέρει. Το παράδειγμα που έδωσα μπορεί να είναι και χαζό, δεν γνωρίζω, αλλά νομίζω καταλαμβαίνετε τι θέλω να πώ. Αν αφήσεις αυτό τον άνθρωπο να προχωρήσει τότε κάνεις όχι μόνο ζημιά στον ίδιο, αλλά και σε όλους που έρχονται απο πίσω του. Είναι ζωτικής σημασίας νομίζω να υπάρχουν μεθόδοι επαλήθευσης και ελέγχου των όποιων αποτελεσμάτων πρίν προχωρήσει κάποιος.
Αυτός πιστεύω είναι ένας απο τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους φθείρονται οι διάφορες σχολές και ας έχουν σαν γενέτειρα τους ακόμη και την Ατλαντίδα. Ο δάσκαλος πεθαίνει και μετά αναλαμβάνει ο μαθητής, αλλά ποιός μαθητής; Αυτός που μια ζωή έκανε τον παπαγάλο; Την συνέχεια μπορείτε εύκολα να την φανταστείτε (κάποιοι απο σας μάλιστα την ζείτε). Η Ουσία δεν νομίζω ότι περνά μέσα απο τους τοίχους, τα καταστατικά και τις «αναγνωρίσεις» του όποιου τάγματος, αλλά μέσα απο τους ίδιους τους ανθρώπους.