Σύμφωνα με τον Franz Bardon (Τσέχο μύστη-αποκρυφιστή του 20ου αιώνα), υπάρχουν δύο είδη θρησκειών:
1. Η κάθε "σχετική" (οργανωμένη) θρησκεία
Αυτό το είδος της θρησκείας απαντά στα οργανωμένα θρησκευτικά συστήματα, όπου συνήθως υπάρχει ο ιδρυτής της θρησκείας και αυτή αποτελείται από κάποιες διδαχές και τους πιστούς της. Τέτοιου είδους θρησκείες υπάρχουν πολλές και όλες έχουν μία αρχή, περνάνε από περιόδους αναπροσαρμογών και ιδεολογικών μεταβάσεων και σταδιακά καταλήγουν σε ένα τέλος μετά από λίγα ή πολλά χρόνια. Εδώ, το χαρακτηριστικό του πεπερασμένου είναι απόλυτα δικαιολογημένο γιατί αυτού του είδους οι θρησκείες πάντα έχουν μία αρχή και οτιδήποτε έχει αρχή, κάποτε θα έχει κι ένα τέλος.
Η βιωσιμότητα αυτού του είδους θρησκειών, εξαρτάται από το κατά πόσο υιοθετούν στις διδαχές τους στοιχεία από τους κοσμικούς νόμους. Όσα περισσότερα στοιχεία των κοσμικών νόμων ενσωματώνει μια θρησκεία, τόσο περισσότερο κρατά η δράση της.
2. Η απόλυτη ή κοσμική θρησκεία (μυστικισμός)
Πρόκειται για τη μόνη ολοκληρωμένη (άρα πραγματική) θρησκεία, η οποία εμπεριέχει τη φιλοσοφική και πρακτική ενασχόληση με τους κοσμικούς νόμους, ως μέσο για την ένωση με το θεό και την ανάδυση της θεϊκής φύσης μέσα μας. Πρόκειται για αυτό που ονομάζουμε "μυστικισμό". Κάθε "σχετική" θρησκεία ενσωματώνει μόνον ένα μέρος αυτών των κοσμικών νόμων στις διδασκαλίες και πρακτικές της και όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η βιωσιμότητα και η ποιότητα της εκάστοτε "σχετικής" θρησκείας, έχει άμεση σχέση με το κατά πόσο ενσωματώνει στις διδασκαλίες της την ανάλυση των κοσμικών νόμων που αποτελούν το μέσο πρς την επικοινωνία με τον θεό. Οι κοσμικοί νόμοι είναι αυθύπαρκτοι, δεν έχουν αρχή και κατά συνέπεια δεν έχουν τέλος, για αυτόν τον λόγο ορίζονται ως τα στοιχεία της απόλυτης ή κοσμικής θρησκείας η οποία είναι άχρονη και αγέννητη (με δύο "ν").
---------------------------------------------------------------------
Σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία, ο αληθινός μύστης κατά πρώτον σέβεται και δεν απορρίπτει καμία θρησκεία αλλά ούτε και ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη και κατά δεύτερον, έχει την ικανότητα να διακρίνει μέσα στις διδαχές της κάθε θρησκείας τους κοσμικούς νόμους που τυχόν αυτή ενσωματώνει. Η θρησκευτικότητα, ως ενασχόληση που οδηγεί στην ένωση με τον θεό (μυστικισμός) αποτελεί καθαρά προσωπική υπόθεση, δεν ομαδοποιείται και πουθενά κάποιο θρησκευτικό σύστημα δεν μπορεί να οριστεί ως το μόνο αληθινό ή ως η πανάκεια στον μυστικισμό που θα έχει απήχηση σε όλους τους ανθρώπους. Εξ αυτών αντιλαμβανόμαστε το υπερφίαλο κι ανεδαφικό των δηλώσεων της κάθε θρησκείας πως μόνον αυτή είναι η μόνη αληθινή και πως μόνον οι δικοί της πιστοί βρίσκονται στο δρόμο του θεού...
Υπό αυτή την (ερμητική) οπτική της αναζήτησης στοιχείων των κοσμικών νόμων στις θρησκείες, ο αληθινός μύστης, βρίσκει χρήσιμο ακόμη και τον υλισμό που ως φιλοσοφικό σύστημα απορρίπτει την υπερβατικότητα και ύπαρξη της θεϊκής υπόστασης. Εδώ, ο μύστης αναγνωρίζει πως η ύλη αποτελεί τη συμβολική αναπαράσταση της θείας ουσίας που αντανακλάται πάνω στους νόμους της φύσης. Έτσι, υπό αυτή την "ερμητική" οπτική, ο μύστης δεν θα καταδικάσει τον υλιστή ως πλανεμένο γιατί στη δοξασία του υλισμού αναγνωρίζει έναν σημαντικό κοσμικό νόμο.
Όσο πιο "θρησκευτικά" ώριμος καταστεί ο μύστης, τόσο πιο εύκολα θα μπορεί να αναγνωρίζει, να μελετά και να εισχωρεί μέσα στους κοσμικούς νόμους και τόσο περισσότερο θα μένει ανικανοποίητος από τις (απόλυτες) διδαχές των "σχετικών" θρησκειών. Ένας τέτοιος άνθρωπος, έχει βιώσει μέσα του την ωρίμανση της συμπαντικής θρησκείας και είναι ικανός να προσεγγίζει παραγωγικά τη φύση των κοσμικών νόμων σε μικροκοσμικό και μακροκοσμικό επίπεδο. Μέσα σε αυτά, αναγνωρίζει τη μοναδικότητά του και το πόσο αυτή επηρεάζει την πορεία του προς την ένωση με τον θεό. Ο μυστικισμός είναι η διαδικασία της ένωσης του ανθρώπου με τον θεό ή της ανάδυσης-έγερσης της θεϊκής φύσης που κρύβεται μέσα μας και περιμένει να εκδηλωθεί. Σε αυτή την πορεία, η μέθοδος που θα ακολουθήσει ο καθένας μας εξαρτάται από τον βαθμό ωρίμανσης και εξοικείωσής του με τους κοσμικούς νόμους, κάτι που προκύπτει μόνον ύστερα από προσωπική ενασχόληση με το ζήτημα, μέσα από το "γνώθι σεαυτόν" κι όχι με την απλή ένταξη σε κάποια (σχετική) θρησκεία, γιατί τότε είναι (εξ)αναγκασμένος να συμμορφωθεί με το δόγμα αυτής. Πρόκειται για έναν άγραφο νόμο που περιχαρακώνει το γνωστικό αντικείμενο του θρησκευόμενου, τον περιορίζει στις μεταφυσικές του αναζητήσεις και κατά συνέπεια δεν τον αφήνει να εκδηλώσει και να αναγνωρίσει τη θέση του και την προσωπικότητά του απέναντι στο σύμπαν. Κατά συνέπεια τον εμποδίζει να δημιουργήσει τη δική του, προσωπική "σκάλα του Ιακώβ" που είναι και η μόνη ικανή για να τον οδηγήσει στην επιτυχημένη επικοινωνία κι ένωση με τον θεό.
Ο πραγματικός ερμητικός ερευνητής, ενδέχεται να ακολουθήσει μία οργανωμένη θρησκεία κυρίως για κοινωνικούς λόγους, όμως βαθιά μέσα του θα αναγνωρίσει την αποδοχή της μοναδικής θρησκείας που είναι η κοσμική θρησκεία, διδαχές της οποίας αποτελούν οι κοσμικοί νόμοι. Ο πραγματικός μύστης, δεν απορρίπτει τίποτα χωρίς έρευνα αλλά και δεν αποδέχεται τίποτα αν πρώτα δεν βεβαιωθεί για την εγκυρότητά του. Δεν πιστεύει σε καμία προσωποποιημένη θεότητα, αλλά ούτε και σε είδωλα. Αντίθετα, "λατρεύει" τους κοσμικούς νόμους και την αρμονία του σύμπαντος σε κάθε μορφή ύπαρξης.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ένας από τους κοσμικούς νόμους, είναι η κατανόηση του ότι ο καθένας μας έχει τη δική του "σκάλα του Ιακώβ" που είναι και η μόνη ικανή για να τον οδηγήσει στην ένωση με τον θεό. Η οποιαδήποτε θρησκεία που αναγκαστικά ενσωματώνει συγκεκριμένα κι απαράβατα θέσφατα ως "υλικά", ως πρώτες ύλες προς αυτή την "κατασκευή", δεν μπορεί παρά να υστερεί σε σημαντικό βαθμό έναντι της προσωπικής ενασχόλησης (δηλαδή έξω από θρησκείες και δόγματα), γιατί μόνον μέσω της αυτογνωσίας και της κατανόησης του τι πραγματικά χρειαζόμαστε στον προσωπικό μας μυστικισμό, θα μπορέσουμε τελικά να επιτύχουμε στο στόχο μας. Κάτι πολύ σημαντικό που αγνοεί (?) η εκάστοτε θρησκεία, είναι πως ο κάθε άνθρωπος είναι εκ φύσεως μία μοναδική κι ανεπανάληπτη ατομικότητα και είναι ηλίου φαεινότερο πως αναγκαστικά ακόμα και η ίδια η οδός προς την ένωσή μας με τον θεό, δεν μπορεί παρά να είναι μοναδική και ξεχωριστή για τον κάθε άνθρωπο. Πρόκειται για μία οπτική που αναγκαστικά και δικαιολογημένα καταργεί τις οργανωμένες θρησκείες και τους μεσάζοντες μεταξύ ανθρώπου και θεού και επαναφέρει τον Άνθρωπο στην πραγματική του θέση: μόνο του απέναντι στο σύμπαν αλλά συνδεδεμένο με όλα όσα το αποτελούν.
* τα ανωτέρω αποτελούν συμπεράσματα από το "Χρυσό βιβλίο της σοφίας" που περιέχει ηχογραφημένα αποσπάσματα ομιλιών του Franz Bardon.
