Νομική Προστασία

[Rose]

Είναι σημαντική βοήθεια στην σημερινή εποχή της διαφθοράς και της απάτης, να γνωρίζουμε πως να προστατεύουμε τα δικαιώματά μας.

http://www.dap-nomikis.gr/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=502

Εισήγηση στο Αστικό Δίκαιο

Ορισμός Δικαίου

ΔΙΚΑΙΟ είναι το σύνολο των γενικών και αφηρημένων ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν υποχρεωτικά την κοινωνική συμβίωση.

Χαρακτηριστικά δικαίου

1. ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά των μελών μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, που είναι οργανωμένη σε κράτος. Δεν απευθύνεται στη συνείδηση ή τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.

2. έχει ετερόνομη προέλευση. Πηγάζει από οργανωμένη σε κράτος κοινωνία και όχι από τη συνείδηση ή τη βούληση του ατόμου.

3. είναι υποχρεωτικό, αφού το κράτος σε περίπτωση μη συμμόρφωσης έχει τα μέσα (ποινές, αναγκαστική εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων) να το επιβάλει.

4. έχει γενικό και αφηρημένο χαρακτήρα, αφού δε ρυθμίζει ατομικές περιπτώσεις, αλλά ευρύτερο και αφηρημένο αριθμό περιπτώσεων.

Διακρίσεις δικαίου

ΘΕΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ: το σύνολο των κανόνων του δικαίου που πηγάζουν από μια συγκεκριμένη πολιτεία και ισχύουν στα εδαφικά πλαίσια της πολιτείας αυτής.

ΦΥΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ: το ιδεατό σύστημα κανόνων που πηγάζουν από τη φύση των πραγμάτων και ταυτίζονται με την αφηρημένη έννοια της δικαιοσύνης.

Η συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας δεν καθορίζεται μόνο από τους κανόνες δικαίου αλλά και από τους κανόνες της ηθικής, των ηθών της θρησκείας.

Διαφέσεις δικαίου

ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ: οι κανόνες του ρυθμίζουν σχέσεις στις οποίες από το ένα τουλάχιστο μέρος μετέχει το κράτος ή ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ως φορέας κρατικής εξουσίας.

Το Δημόσιο δίκαιο υποδιαφείται σε :

1. Διεθνές: ρυθμίζει σχέσεις ανάμεσα σε κράτη

2. Εσωτερικό.

Α) Συνταγματικό: Ρυθμίζει λειτουργία της Πολιτείας, των οργάνων της, των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων.

Β) Διοικητικό: ρυθμίζει τη λειτουργία της διοίκησης και ειδικότερα τη σχέση πολιτών- διοίκησης.

Γ) Ποινικό: ρυθμίζει τις αξιόποινες πράξεις και τις ποινές που αυτές επισύρουν.

Δ) Δικονομικό: ρυθμίζει τη λειτουργία των δικαστηρίων και τη διαδικασία που ισχύει για τις διάφορες υποθέσεις. Υποδιαιρείται σε αστικό δικονομικό, ποινικό δικονομικό και διοικητικό δικονομικό

Ε) Εκκλησιαστικό: ρυθμίζει τις σχέσεις κράτους - Εκκλησίας.

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ: οι κανόνες τισυ ρυθμίζΟϊΝ σχέσεις ανάμεσα σε ιδιώτες, δηλαδή σε πρόσωπα που δεν ασκούν κρατική εξουσία και είναι γι' αυτό ισότιμα

Το Ιδιωτικό Δίκαιο υποδιαιρείται σε:

1. Αστικό: ρυθμίζει τις βιοτικές σχέσεις της ιδιωτικής ζωής και των ιδιωτικών συναλλαγών που διαμορφώνσνται μέσα σε ένα κράτος ανάμεσα στους πολίτες του.

2. Εμπορικό

3. Εργατικό (έχει μικτό χαρακτήρα γιατί μεγάλο μέρος του ανήκει στο δημόσιο δίκαιο)

4. Ιδιωτικό Διεθνές: κανόνες που καθορίζουν το δίκαιο -ελληνικό ή ξένο- που πρέπει να εφαρμόζεται όταν η συγκεκριμένη σχέση συνδέεται με περισσότερες έννομες τάξεις.

Το Αστικό Δίκαιο υποδιαιρείται σε:

1. γενικές αρχές: περιέχουν τους γενικούς κανόνες γα όλες τις αστικές έννομες σχέσεις ανεξάρτητα από την ειδικότερη κατηγορία στην οποία ανήκουν.

2. ενοχικό δίκαιo: περιλαμβάνει τους κανόνες που ρυθμίζουν τις ενοχικές σχέσεις, δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ δύο προσώπων από τα οποία το ένα, ο «δανειστής» δικαιούται να αξιώσει από τον «Oφειλέτη» μια πράξη ή παράλειψη.

3. εμπράγματο δίκαιο: κανόνες που ρυθμίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων προς τα πράγματα.

4. οικoγενειακό δίκαιο: κανόνες που ρυθμίζουν τις οικογενειακές έννομες σχέσεις.

5. κληρονομικό δίκαιο: ρυθμίζει την κληρονομική διαδοχή του προσώπου, δηλαδή την τύχη της περιουσίας του ύστερα από το θάνατό του.

ΠΗΓΕΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Πηγές δικαίου είναι τα μέσα με τα οποία εκφράζονται οι κανόνες του θετικού δικαίου σε ένα κράτος. Τέτοια μέσα είναι ο νόμος και το έθιμο.

Νόμος είναι ο κανόνας δικαίου τον οποίο θεσπίζει απευθείας η πολιτεία με τα αρμόδια όργανά της, σύμφωνα με ορισμένη διαδικασία, είναι γραπτό κείμενο που περιέχει επιταγές ή απαγορεύσεις, δημιουργεί' δικαιώματα ή υποχρεώσεις για το σύνολο ή τουλάχιστον για ένα αόριστο αριθμό ανθρώπων.

Έθιμο είναι κανόνας δικαίου που διαμορφώνεται ύστερα από αδιάκοπη και ομοιόμορφη άσκηση μιας ορισμένης πρακτικής, για μακρό χρονικό διάστημα απευθείας από το λαό, ο οποίος έχει την πεποίθηση ότι η εφαρμογή της πρακτικής αυτής είναι υποχρεωτική. Εάν λείπει η λαική αυτή πεποίθηση η τήρηση της συμπεριφοράς δεν αποτελεί έθιμο σΧλά απλή συνήθεια ή
συναλλακτικά ήθη, τα οποία δεν αποτελούν κανόνες δικαίου.

Πηγές του αστικού δικαίου είναι ο αστικός κώδικας και μερικοί ειδικοί νόμοι που ρυθμίζουν ειδικά θέματα.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ

Η ρύθμιση μιας έννομης σχέσης από το δίκαιο έχει σαν αποτέλεσμα δημιουργούνται δικαιώματα και υποχρεώσεις.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ είναι η εξουσία που παρέχει το δίκαιο σε ένα πρόσωπο για την ικανοποίηση ενός βιοτικού του συμφέροντος, το οποίο κρίνεται άξιο προστασίας. Ο δικαιούχος μπορεί να εmδιώξει την πραγματοποίηση της κατάστασης που είναι απαραίτ/τη για να ικανοποιηθεί το προστατευόμενο
συμφέρον του και αναγκαστικά, δηλαδή με τη συνδρομή της δημόσιας αρχής.

Εάν δεν συντρέχει η δυνατότητα άμεσης πραγματοποίησης της ως άνω κατάστασης και  αναγκαστικά τότε μιλάμε για εννομo συμφέρον, αλλά όχι για δικαίωμα. Επίσης όταν υπάρχει ελπίδα ότι θα ολοκληρωθούν τα στοιχεία που απαιτούνται για τη γένεση του δικαιώματος τότε λέμ ότι υπάρχει «δικαίωμα» προσδοκίας.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ είναι η δέσμευση που επιβάλλει το δίκαιο στο πρόσωπο να Tηρει ορισμένη συμπεριφορά που αποβλέπει στην ικανοποίηση του δικαιώματος άλλου προσώπου.

Αν συμβεί να συμπέσουν το δικαίωμα και η υποχρέωση στο ίδιο πρόσωπο το αποτέλεσμα είναι συνήθως η κατάργηση του δικαιώματος και της υποχρέωσης. Υπάρχουν και ορισμένα δικαιώματα που από τη φύση τους περιέχουν ταυτόχρονα και υποχρέωση, τα οποία ονομάζονται λειτουργικά
δικαιώματα. πχ. γονική μέριμνα.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Α. ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ δικαιώματα είναι εκείνα που αναγνωρίζουν στο φορέα τους τη δυνατότητα -να εξουσιάζει OρισΜΈVOαγαθό ή δικαίωμα (πχ κυριότητα) -να επεμβαίνει άμεσα και αποκλειστικά στην προσωπική σφαίρα ενός άλλου προσώπου(πχ γονική μέριμνα) -να εξουσιάζει τη θέληση αυτού του άλλου προσώπου, οπότε να το εξαναγκάζει σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή, οπότε μιλάμε για αξίωση.

Τα εξουσιαστικά δικαιώματα διακρίνονται σε απόλυτα (ισχύουν έναντι όλων πχ εμπράγματα) και σε σχετικά (στρέφονται από την αρχή αποκλειστικά εναντίον ορισμένου προσώπου και το υποχρεώνουν σε Oρισμftvη συμπεριφορά πχ ενοχικά). Τα σχετικά δικαιώματα αποτελούν πάντα αξίωση, ενώ τα απόλυτα μόνο εφόσον προσβληθούν.

ΔΙΑΠΛΑΣΤΙΚΑ δικαιώματα είναι εκείνα που παρέχουν στο φορέα τους την εξουσία να δημιουργεΙ να αλλοιώνει ή να καταργεί μια έννομη σχέση είτε με μονομερή πράξη του (πχ καταγγελία συμβάσεως) είτε με τη συνδρομή και αλλων προυποθέσεων και τη μεσολάβηση της δικαστικής αρχής (πχ αίτηση διαζυγίου).

Β. Δικαιώματα του ατόμου στην προσωπικότητά του

2.0ικογενειακά δικαιώματα
3.περιουσιακά δικαιώματα:

α) εμπράγματα (δηλ κυριότητα, δουλείες, ενέχυρο, υποθήκη)

1)δικαιώματα στα προιόντα της ανθρώπινης διάνοιας (δηλ. δικαιώματα βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας)

γ) ενοχικά

δ)κληρονομικά (κληρονομία και κληροδοσία)

ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΩΣΗ

Αυτό που χαρακτηρίζει την αξίωση σε σχέση με το δικαίωμα που την παράγει είναι η δυνατότητα που έχει ο δικαιούχος να εκβιάσει την πραγματοποίηση της κατάστασης που επιβάλλει το δικαίωμα με τη βοήθεια της δικαστικής αρχής. Αυτή η δυνατότητα ονομάζεται αγωγή.

ΕΝΣΤΑΣΗ

Εκείνος εναντίον του οποίου ασκείται κάποιο δικαίωμα έχει τη δυνατότητα να παραλύσει προσωρινά ή και μόνιμα .την ενέΡΥεια αυτού του δικαιώματος χωρίς να αρνείται την ύπαρξή του, προβάλλοντας εναντίον του ένα δικό του αντίπαλο δικαiroμα που έχει αυτή την παραλυτική δύναμη (πχ ένσταση της παραγραφής).

ΚΤΗΣΗ ΔΙΚΑ1ΩΜΑΤΩΝ

Είναι η σύνδεση ενός δικαιώματος με ορισμένο πρόσωπο. Διακρίνεται σε πρωτότυπη, όταν δεν στηρίζεται σε προηγούμενο δικαίωμα ενός άλλου προσώπου (πχ. Χρησικτησία) και σε παράγωγη, όταν στηρίζεται σε προηγούμενο δικαίωμα ενός άλλου προσώπου (πχ κτήση κυριότητας πράγματος με μεταβίβαση από τον πρmryoύμενo κύριο). Η παράγωγη κτήση στη νομική γλώσσα ονομάζεται διαδοχή και διακρίνεται σε ειδική (όταν μεταβιβάζεται ορισμένο δικαίωμα ή και περισσότερα αλλά το καθένα ξεχωριστά και με ιδιαίτερη πράξη ή υποχρέωση) και σε καθολική (όταν μεταβιβάζεται με ένα μόνο νομικό γεγονός ολόκληρη περιουσία ως οΛότητα)

ΑΛΛΟΙΩΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ι.υποκειμενική, όταν αλλάζει το προσωπο του δικαιούχου ή του υπόχρεου
2.ανnκειμενική, όταν αλλάζει το περιεχόμενο του δικαιώματος

ΑΠΩΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Είναι η λύση του δεσμού που υπάρχει ανάμεσα στο δικαίωμα και τον φορέα του. Μπορεί να oφεv...εται σε γεγονός ανεξάρτητο προς τη βούληση του δικαιούχου (πχ θάνατος) ή να συνδέεται με τη βούλησή του (οπότε μιλάμε για εκποίηση ή διάθεση).

Η διάθεση διακρivεται σε :

1. απαλλοτρίωση, το δικαίωμα μεταβιβάζεται σε νέο πρόσωπο, που το αποκτά, ενώ το χάνει ο προηγούμενος δικαιούχος του (μεταβίβαση κυριότητας πράγματος)

2. επιβάρυνση, το δικαίωμα περιορίζεται με τη σύσταση ενός άλλου δικαιώματος σε όφελος κάποιου τρίτου (ενέχυρο)

3. παραίτηση, όταν ο δικαιούχος εγκαταλείπει το δικαίωμα, αδιάφορο αν περιέρχεται σε άλλο πρόσωπο ή όχι

ΟΡΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Η Έννoμη τάξη απαγορεύει την καταχρηστική άσκηση των δικαιωμάτων, δηλαδή την προφανή υπέρβαση των ορίων που . επιβάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός και οικονομικός σκοπός του δικαιώματος.

Καλή πίστη είναι η ευθύτητα και εντιμότητα που επtβάλλεται να επιδεικνύει κανείς στην κοινωνική συμβίωση και εν γένει στις συναλλαγές.

Χρηστά ήθη είναι οι κανόνες της κοινωνικής ηθικής, σύμφωνα με τις αvτιλήψεις ενός μέσου, χρηστού και συνετού ανθρώπου.

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Είναι πιθανό η άσκηση ενός δικαιώματος να περιορίζεται από το ότι αυτό έρχεται σε σύγκρουση με ένα άλλο δικαίωμα.

Όταν πρόκειται για σύγκρουση ανάμεσα σε περισσότερα ενοχικά δικαιώματα ισχύει η αρχή της πρόληψης, δηλαδή της προτίμησης αυτού ο οποίος προλαβαίνει να ασκήσει πρώτος το δικαίωμά του. Πχ. αν ο ίδιος οφειλέτης oφεiλει την ίδια παροχή σε περισσότερους δανειστές και η περιουσία του δεν επαρκεί για να ικανοποιήσει όλους τους δανειστές, ικανοποιείται όποιος ασκήσει πρώτος το δικαίωμά του.

Όταν πρόκειται για σύγκρουση περισσοτέρων εμπραγμάτων δικαιωμάτων στο ίδιο πράγμα ισχύει η αρχή της xpovικής προτεραιότητας.

ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΆ ΑΣΚΗΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ο νόμος τάσσει συχνότατα και ρητά χρονικούς περιορισμούς στην άσκηση των δικαιωμάτων.

1. Σύμφωνα με το άρθρο 247 ΑΚ «το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από άλλον μια πράξη ή μια παράλειψη (αξίωση) παραγράφεται». Κανονικά και εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στο νόμο η παραγραφή επέρχεται σε είκοσι χρόνια. Δεν υπόκεινται σε παραγραφή οι οικογενειακές αξιώσεις και οι ενστάσεις.

Για να αρχίσει ο χρόνος παραγραφής πρέπει α) η αξίωση να έχει γεννηθεί και β) να είναι δυνατή η δικαστική της επιδίωξη.

Ο χρόνος παραγραφής επηρεάζεται κατά δύο τρόπους:

α) η αναστολή της παραγραφής έχει ως συνέπεια να μην υπολογίζεται στο χρόνο της
παραγραφής το χρονικό διάστημα κατά το οποίο διαρκεί ο ανασταλτικός λόγος. Η παραγραφή συνεχίζεται όταν πάψει ο λογος της αναστολής.

β) η διακοπή της παραγραφής έχει σαν αποτέλεσμα να μην υπολογίζεται καθόλου ο χρόνος παραγραφής που. έτρεξε πριν συμβεί το γεγονός της διακοπής, έτσι ώστε στο τέλος της διακοπής να αρχίζει νέα παραγραφή.

2. Σύμφωνα με το άρθρο 279 ΑΚ η αποσβεστική προθεσμία είναι ο χρονικός περιορισμός μέσα στον οποίο πρέπει να ασκηθεί το δικαίωμα.

Η αποσβεστική προθεσμία λαμβάνεται υπόψη αυτεπάγγελτα από το δικαστήριο, ακόμα κι αν δεν προταθεί, αρκεί να προκύπτουν στοιχεία της από τη δικογραφία και η παραίτηση από την αποσβεστική προθεσμία είναι άκυρη, ακόμα και όταν αυτή έχει συμπληρωθεί. Με την πάροδο της
αποσβεστικής προθεσμίας επέρχεται πλήρης απόσβεση του δικαιώματος.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΗ : 

- αυτοδικία: είναι η ικανοποίηση της αξίωσης από το δικαιούχο αυτοδύναμα, με τις δικές του δυνάμεις, χωρίς τη συνδρομή της αρχής. Εmτρέπεται μόνο όταν η βοήθεια της αρχής δεν μπορεί να φτάσει εγκαιρα και υπάρχει κίνδυνος από την αναβολή να ματαιωθεί ή να δυσκολευτεί σημαντικά η πραγμάτωση της αξίωσης.

- άμυνα: είναι το μέσο με το οποίο ο δικαιούχος επιδιώκει να διατηρηθεί η κατάσταση που υπάρχει. Ενώ με την αυτοδικία επιδιώκει μεταβολή στην υφιστάμενη κατάσταση. Η άμυνα θεωρείται δικαίωμα όταν πρέπει να αποτραπεί επίθεση (δηλαδή συμπεριφορά που τείνει να προσβάλει ένα έννομο αγαθό ορισμένου προσώπου), άδικη (που προσκρούει σε ορισμένο κανόνα δικαίου) και παρούσα. Η άμυνα επιβάλλεται όταν συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις ακόμα και αν η ζημία που επέρχεται με αυτήν είναι μεγαλύτερη από αυτήν που απειλεί η επίθεση.

Kατάσταση ανάγκης: η καταστροφή ξένου πράγματος δεν αποτελεί παράνομη πράξη εφόσον είναι αναγκαία για να αποτραπεί επικείμενος κίνδυνος που απειλεί δυσανάλογα μεγαλύτερη ζημία αυτού που επιχειρεί την καταστροφή ή άλλου.

2.ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ

Ο φορέας του δικαιώματος μπορεί να επιδιώξει την προστασία αυτού δικαστικώς. Το κύριο μέσο του είναι η αγωγή. Οι αγωγές διακρίνονται σε καταψηφιστικές (όταν ζητείται η καταδίκη του εναγόμενου σε παροχή, πράξη ή παράλειψη), σε αναγνωριστικές (όταν επιδιώκεται η απλή
αναγνώριση ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει κάποια Έννομη σχέση) και σε διαπλαστικές (όταν επιδιώκεται η δημιουργία, αλλοίωση κατάργηση μιας Έννομης σχέσης).