Κατ΄ αρχάς, οι απαρχές της αλχημείας θα πρέπει να αναζητηθούν μέσα από την Ελληνική μυθολογία. Η Μήδεια και οι Κίρκη είναι ας πούμε οι πρόδρομοι της αρχαιότατης αυτής τέχνης. Η Μήδεια όπως φαίνεται είχε ασχοληθεί με την αλχημεία αφού οι περιγραφές του Διόδωρου αλλά και του Απολλώνιου είναι πολύ κατατοπιστικές: «Στο παλάτι του Αιήτη ζει μια κοπέλα που έμαθε απ΄ τη θεά Εκάτη όλη την τέχνη της παρασκευής φίλτρων από τα βότανα που δίνει η γη κι ο απέραντος πόντος. Με τα φίλτρα αυτά μπορεί να δαμάσει τη δύναμη της ακάματης φωτιάς, να σταματήσει, στη στιγμή, την ορμητική ροή των ποταμών, να αιχμαλωτίσει τα΄ άστρα και το ιερό φως του φεγγαριού…», (Διόδωρου, Ιστορική βιβλιοθήκη Δ, 45-54, Ι, 10). Είχε μάλιστα στην κατοχή της, το Προμηθεικό φίλτρο, απόσταγμα που είχε η ίδια παρασκευάσει, και χάριζε την αφθαρσία σε όποιον αλειφόταν! « Δεν κινδυνεύει να πληγωθεί από χάλκινο όπλο, ούτε να καεί απ΄ την ορμή της φωτιάς. Ολόκληρη τη μέρα θριαμβεύει σε δύναμη και σφρίγος. Αυτό το βοτάνι πρωτοφύτρωσε τότε που ο σαρκοφάγος αετός πότιζε τις πλαγιές του Καυκάσου με το θεϊκό αίμα του άμοιρου Προμηθέα. Το άνθος του, σε ύψος μια πήχης περίπου, έμοιαζε στο χρώμα στον κρόκο της Κωρύκου, κι άνθιζε ταυτόχρονα σε δυο δίδυμους μίσχους. Η υπόγεια ρίζα του έμοιαζε με φρεσκοκομμένη σάρκα. Ο χυμός του, θύμιζε το μαύρο χυμό της ορεινής βελανιδιάς. Η Μήδεια, για να ετοιμάσει το φίλτρο της, το είχε συλλέξει μέσα σ΄ ένα όστρακο της Κασπίας Θάλασσας, αφού λούστηκε εφτά φορές σ΄ αστείρευτο νερό κι επικαλέστηκε τη Βριμώ την τροφό των διδύμων, τη βριμώ τη Νυχτοπερπατούσα, την Αρχόντισσα των νεκρών και του κάτω κόσμου. Για να το βρει, είχε βγει μια κατάμαυρη νύχτα, ντυμένη με σκούρο πανωφόρι. Την ώρα που ξερίζωνε την τιτάνεια ρίζα του, η Σκοτεινή Γη μούγκριζε και έτρεμε συθέμελα, όπως μούγκριζε κι αυτός ο ίδιος, ο γιος του Ιαπετού, από τους πόνους που του ξέσκιζαν την καρδιά…», (Απολλώνιος Ρόδιος, Αργοναυτικά Γ, στ. 828-865). Η Μήδεια μέσω των τεχνικών αλλά και των γνώσεων που κατείχε παρουσιάζεται σαν μια μυημένη στην αλχημεία αλλά ταυτόχρονα κατέχει το μυστικό της σωματικής αθανασίας. Με τις γνώσεις που είχε, καταφέρνει να βοηθήσει τον Ιάσονα να πάρει το «Χρυσόμαλλο Δέρας», ταυτόχρονα έρχεται σε ρήξη με τον πατέρα της Αιήτη που είχε σαν επακόλουθο να την καταδιώκουν τα πλοία των Κόλχων έως τα παράλια της Ελλάδας! Αλλά και η Ελένη η κόρη του Τυντάρεω της Σπάρτης, είχε ασχοληθεί με την συλλογή βοτάνων και παρασκευή διάφορων σκευασμάτων που είχαν θεραπευτικούς σκοπούς, (Ομήρου «Οδύσσεια», δ, 219-232). Ο Διόδωρος μάλιστα αναφέρει την Ελένη σαν τέλεια γνώστρια αυτής της επιστήμης (Διόδωρου, Ιστορική Βιβλιοθήκη Α, 25-26). Η Κίρκη άλλη μια ερευνήτρια παρουσιάζεται από τον Όμηρο σαν μάγισσα που έχει τη δύναμη να μεταμορφώνει τους συντρόφους του Οδυσσέα σε χοίρους! Η Κίρκη φαίνεται είναι μια ικανή παρασκευάστρια φίλτρων αλλά και να κατέχει την δύναμη να μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε ζώα. Πιθανόν είχε την γνώση αλλά και τους τρόπους μέσω κάποιας διαδικασίας να επεμβαίνει και να κατορθώνει κάτι που έως την σημερινή εποχή είναι ακατόρθωτο! Μετά από αυτή την περίοδο που λανθασμένα έχουμε ονομάσει μυθολογική, θα πρέπει να αναζητηθεί στους Έλληνες φιλόσοφους της αρχαιότητας που ασχολήθηκαν διεξοδικά με την έρευνα της φύσης και των στοιχείων της -γη, νερό, φωτιά, αέρας αλλά και αιθέρας- οι απαρχές αλλά και η βάση της αλχημείας . Οι έρευνες τους φυσικά δεν εξαντλήθηκαν όμως εκεί, αλλά συμπεριέλαβαν και την έρευνα της προέλευσης του σύμπαντος!
•Ο Θαλής τον 6ο αιώνα π.Χ. διετύπωσε τη θεωρία σχετικά με την ύλη που όπως έλεγε όλες οι ουσίες προέρχονταν από το νερό. Το νερό ήταν η αρχή αλλά και το τέλος της ύλης.
•Ο Ηράκλειτος (544-485 π.Χ.) φιλόσοφος από την Έφεσο υποστήριζε ότι μέσα στην ύλη τα πάντα βρίσκονται σε κίνηση «πάντα χωρεί», και ότι η φωτιά αποτελεί το βασικό στοιχείο της φύσης. «Πυρ αείζωον» όπως το ονόμαζε.
•Ο Παρμενίδης (540-475 π.Χ.), εκπρόσωπος της Ελεατικής Σχολής, υποστήριζε ότι το ον (αυτό που υπάρχει) είναι ένα και συνεχές χωρίς αρχή και τέλος.
•Ο Αναξιμένης (6ος αιώνας π.Χ.) υποστήριζε ότι ο αέρας αποτελεί βασικό στοιχείο της ύλης.
•Ο Εμπεδοκλής (495 π.Χ.) διετύπωσε τη θεωρία ότι η αρχική ύλη που το σύμπαν προήλθε είναι τετραπλής σύστασης αποτελούμενη από νερό, φωτιά, γη και αέρα. Είναι άξιο αναφοράς ότι ο συγκεκριμένος φιλόσοφος είχε καταφέρει να διδαχθεί τεχνικές αλλά και φάρμακα που θεράπευαν αρρώστιες άλλα που ανέτρεπαν την διαδικασία του γήρατος, πράγμα που φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμα προς ένα από τους υποψήφιους μαθητές του, από το βιβλίο του «Περί φύσεως» (114=111 D-K): «Και φάρμακα όσα υπάρχουν για τις αρρώστιες και τα γηρατειά θα μάθεις γιατί σ΄ εσένα όλα αυτά εγώ θ΄ αποκαλύψω…».
•Ο Αριστοτέλης (384 π.Χ.) διετύπωσε την άποψη ότι η ύλη αποτελείται από τέσσερα στοιχεία και τα οποία έχουν σαν βασικές ιδιότητες το θερμό, υγρό, ξηρό και ψυχρό. Το ψυχρό και ξηρό σχηματίζουν τη γη. Το υγρό και θερμό τον αέρα και το ψυχρό και υγρό το νερό.
•Ο Ζήνων ο Κιτιεύς (342-270 π.Χ.) είχε την θεωρία ότι μέσω της εκπύρωσης δημιουργήθηκε ο κόσμος.
•Ο Λεύκιππος και ο μαθητής του Δημόκριτος διετύπωσαν την θεωρία ότι όλα τα όντα αποτελούνται από υλικά άτομα και κενό –πλησίασαν όπως φαίνεται την κβαντική φυσική – που μέσω του στροβιλισμού τους παρήγαγαν διάφορες καταστάσεις της ύλης όπως φωτιά, νερό, αέρα. Θεωρούνται οι ιδρυτές της σύγχρονης ατομικής επιστήμης
Οι θεωρίες αλλά και η πρακτική που διετύπωσαν οι Έλληνες φιλόσοφοι για την ύλη και το σύμπαν ήταν η απαρχή για την γέννηση της αλχημείας στη νέα εποχή. « Με βάση αυτές τις θεωρίες για την γέννηση της ύλης, και ανάλογα με το ποια θεωρητική κατεύθυνση ακολουθούσε ο κάθε ερευνητής, όλοι οι μεταγενέστεροι Έλληνες Αλχημιστές, και κατόπιν οι Ευρωπαίοι συνεχιστές του μεσαίωνος στα μυστήρια της Αλχημείας (και οι Άραβες για λίγο χρονικό διάστημα, μετά την κατάκτηση της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου), προσπαθούσαν να βρουν την κατάλληλη μέθοδο με την οποία θα κατόρθωναν, απομονώνοντας την πρωταρχική ύλη, από την οποία γεννήθηκε το σύμπαν να αποκτήσουν την συνταγή εκείνη (την φιλοσοφική λίθο, όπως την ονόμαζαν, την σύνθεση του χημικού τύπου, όπως θα λέγαμε σήμερα), με την οποία όλα τα μέταλλα θα ανάγονταν στην αρχική ύλη, από την οποία προήλθαν… ο Έλληνες φιλόσοφοι μύστες της Αλχημείας, έκαναν πειράματα επί τη βάσει των οποίων διετύπωναν τις θεωρίες τους…», («Τα μυστήρια της αλχημείας», Θ. Μαργαρίτης)
