Το θέμα του βιβλίου αυτού είναι αφιερωμένο στη μελέτη της αρχετυπικής φιγούρας του ασυνειδήτου, που την ονομάζουν φιλοσοφικό δέντρο.
Η μελέτη αυτή ήτανε αρχικά προορισμένη να συμπεριληφτεί σ' ένα τιμητικό τόμο, αφιερωμένο στα 70 χρόνια του Gustav Senn, καθηγητή της βοτανικής στο πανεπιστήμιο της Bale και του φίλου του Jung.
Τελικά δημοσιεύτηκε στο "Verhandlungen der Naturforschenten Gessellschaft" της Bale (τομ. LVI, 2ο μέρος, 1945, σ. 411 κ.εξ.). Εδώ δημοσιεύεται αναθεωρημένη και πιο εκτεταμένη, δηλαδή με προσθήκες που τις έκανε ο ίδιος ο συγγραφέας σε μια κατοπινή της έκδοση.
Ο πολύ παλιός αυτός αρχέτυπος, εξετάζεται εδώ από τον Jung από πολλές πλευρές: ιστορική, ψυχολογική, πρακτική κ.α., αλλά πάντοτε συγκριτικά, δηλαδή στη σημασία που παίρνει στςι παραλαγές του στις μυθολογίες και θρησκείες των διαφόρων φυλών και λαών. Κι από τη μελέτη αυτή, διαπιστώνει ο Jung, πως ο αρχέτυπος αυτός στην ανάπτυξή του και στις παραλλαγές του, μέσα στον ιστορικό χρόνο, σαν έκφραση του ομαδικού ασυνείδητου, σημαδεύει την πορεία της ολοκλήρωσης και ενσωμάτωσης του ασυνείδητου στη συνείδηση, δηλαδή το προτσές της ανθρώπινης ατομικοποίησης. Κι εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως κι αν ακόμα (όπως αντίθετα πιστεύει ο Jung) δεν γίνεται παραδεκτό από τις νεότερες έρευνες πάνω στη φυσιολογία της ανώτερης νευρικής λειτουργίας, πως οι αρχέτυποι δεν μπορούν να κληρονομηθούν γονοτυπικά, ωστόσο η άποψή του, αν αφαιρέσουμε το μεταφυσικό στοιχείο της, δηλαδή τη σύνδεση του ομαδικού ασυνειδήτου και των αρχετύπων με κάποια υπερβατικά αρχή, παρουσιάζει πολλά θετικά στοιχεία και ορθές απόψεις πάνω στο πεδίο της παλαιοψυχολογίας και λύνει πολλά προβλήματά της.
Ακόμα ο Jung παρακολουθεί τον αρχέτυπο του φιλοσοφικού δέντρου, στο πέρασμά του στις χριστιανικές ιδέες και τη σημασία του για τη χριστιανική θρησκεία στο Μεσσαίωνα και σε συνδυασμό πάντοτε με τις αλχημικές ιδέες (προδρομές της Χημείας) μείγμα μυθολογικών, θρησκευτικών και ορθολογιστικών απόψεων για την ανακάλυψη της "φιλοσοφικής λίθου" φτάνοντας ακόμα και μέχρι τον ΧVI αιώνα. Οι αλχημιστές στην προσπάθειά τους να δημουργήσουν χρυσάφι, μελετώντας εργαστηριακά τις χημικές αντιδράσεις διαφόρων μετάλλων, στις ερμηνείες τους ανακάτευαν ταυτόχρονα τη μυθολογία (δαίμονες, διαβόλους, πνεύματα κ.λπ.), τα μέταλλα (υδράργυρο, μολύβι, κ.α.), θρησκευτικές ιδέες και ψυχολογικά δικά τους προβλήματα σ' ένα αξεδιάλυτο μείγμα, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης. Γι' αυτό κάνουμε προσεκτικό τον αναγνώστη, πως αν στην αρχή ορισμένες εκφράσεις των κειμένων που παραθέτει ο Jung, φανούν ακατανόητες, να λάβει υπόψη του αυτά που είπαμε πιο πάνω, γιατί προχωρώντας στην ανάγνωση της μελέτης, θα οδηγηθεί μεθοδικά και προοδευτικά στην κατανόησή τους.
Εκδόσεις Γερ. Αναγνωστίδη
