Οικοκοινοτισμός

[Rose]

http://www.epohi.gr/6112005_international_foster.htm

Η Οργάνωση της Οικολογικής Επανάστασης

Του John Bellamy Foster

Βρισκόμαστε στο μέσο μιας παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης τεράστιου μεγέθους, σε σημείο που το δίκτυο ζωής ολόκληρου του πλανήτη να απειλείται σοβαρά μαζί με το μέλλον του πολιτισμού πάνω σ’ αυτόν.

Τα παραπάνω δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση πλέον. Το μόνο που παραμένει σίγουρο, είναι το γεγονός πως υφίστανται διαφορετικές αντιλήψεις γύρω από την έκταση της πρόκλησης που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Στη μια άκρη, βρίσκονται όλοι εκείνοι που πιστεύουν πως, εφ’ όσον πρόκειται για πρόβλημα προερχόμενο από ανθρώπινες αιτίες, είναι ευκόλως επιλύσιμο. Για την λύση του χρειάζεται κάποιος βαθμός ευφυΐας και βούληση δράσης. Στην άλλη άκρη, έχουμε όλους εκείνους που πιστεύουν πως το παγκόσμιο οικολογικό σύστημα βαθμιαία καταρρέει με ταχύτητα που ξεπερνά τα διαθέσιμα μέσα ελέγχου, δίνοντας έτσι αφορμή για σκοτεινά περιοριστικά μέτρα (που αν μη τι άλλο μπορεί να οδηγήσουν στον οικοφασισμό).

Αν και συχνά αυτές οι απόψεις εμφανίζονται σαν δύο διαφορετικά σημεία πόλωσης, παρ’ όλα αυτά μοιράζονται κοινή βάση. Όπως ο Paul Sweezy παρατήρησε, το κάθε ένα ξεχωριστά αντανακλά «την πεποίθηση πως αν οι παρούσες τάσεις συνεχίσουν να ισχύουν, είναι μόνο θέμα χρόνου μέχρι τη στιγμή που το ανθρώπινο είδος θα βρεθεί να έχει κάνει ανεπανόρθωτη ζημιά στην ίδια τη φωλιά του» (Monthly Review, Ιούνιος 1989).
Όσο περισσότερο μαθαίνουμε γύρω από την εξέλιξη των οικολογικών κατευθύνσεων, τόσο περισσότερο το ανέφικτο της παρούσης πορείας μας γίνεται πιο κατανοητό. Ανάμεσα στα προειδοποιητικά σημεία των καιρών που μπορούν να αναφερθούν είναι:

Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε εμπρός στο ουσιαστικό και αναμφισβήτητο γεγονός πως το κρίσιμο όριο των 2° Κελσίου αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας πάνω από τη στάθμη της προβιομηχανικής εποχής σύντομα θα ξεπεραστεί εξαιτίας συσσώρευσης αερίων από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως η κλιματολογική αλλαγή σε αυτό το επίπεδο θα έχει δυσοίωνες επιπλοκές για τα υδρογειακά οικοσυστήματα. Το ερώτημα πλέον δεν είναι κατά πόσο μία σημαντική κλιματολογική αλλαγή θα συμβεί, αλλά πόσο μεγάλη θα είναι (International Climate Change Task Force, Meeting the Climate Challenge, Γενάρης 2005, ).

•Από την πλευρά της επιστημονικής κοινότητας υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες πως οι εκτιμήσεις του βαθμού προόδου της παγκόσμιας υπερθέρμανσης όπως παρατέθηκαν από την Διακυβερνητική Ομάδα των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματολογική Αλλαγή (United Nations Intergovernmental Panel on Climate Change -IPCC), το χειρότερο σενάριο της οποίας πρόβλεπε αυξήσεις στη μέση παγκόσμια θερμοκρασία μέχρι και 5.8° C ως το 2100, είναι δυνατόν να αποδειχθούν πολύ χαμηλές. Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα από το μεγαλύτερο πείραμα κλιματολογικού μοντέλου στον κόσμο που έγινε στο πανεπιστήμιο Oxford της Βρετανίας μαρτυρούν πως η παγκόσμια υπερθέρμανση μπορεί να αυξηθεί σχεδόν δύο φορές πιο γρήγορα από ό,τι η IPCC είχε εκτιμήσει (London Times, 27 Γενάρη 2005).

•Πειράματα στο Διεθνές Ίδρυμα Όρυζας όπως και αλλού έχουν οδηγήσει τους επιστήμονες στο συμπέρασμα πως για κάθε 1° C αύξηση στη θερμοκρασία, η παραγωγή σε ρύζι, σιτάρι και αραβόσιτο μπορεί να υποχωρήσει κατά 10%. (Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, 6 Ιούλη 2004; Lester Brown, Outgrowing the Earth).

•Αυτή τη στιγμή είναι ξεκάθαρο πως ο κόσμος βρίσκεται σε απόσταση μόνο μερικών χρόνων από το αποκορύφωμα παραγωγής πετρελαίου (γνωστό και σαν Αποκορύφωμα Hubbert). Ως εκ τούτου, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει μειωμένες και πάντα όλο και πιο δύσκολες να αποκτηθούν προμήθειες πετρελαίου σε αντίθεση με την ταχέως αυξανόμενη ζήτηση που παρουσιάζεται (Ken Deffeyes, Hubbert’s Peak; David Goodstein, Out of Gas). Το όλο πλέγμα αυτής της σχέσης καταδεικνύει προς μία αυξανόμενη παγκόσμια κρίση ενεργείας, όπως και σε εξαπόλυση νέων πολέμων για τα διαθέσιμα αποθέματα που απομένουν.

•Ο πλανήτης αντιμετωπίζει παγκόσμιες ελλείψεις νερού εξ’ αιτίας της εξάντλησης αναντικατάστατων αποθεμάτων που βρίσκονταν στο υπέδαφος. Τα υπάρχοντα αποθέματα ουσιαστικά αποτελούν τον κύριο όγκο παροχής πόσιμου ύδατος στον κόσμο. Αυτό το γεγονός προβάλλει ως απειλή στην παγκόσμια αγροκαλλιέργεια, που βασισμένη στην ασυγκράτητη εκμετάλλευση των αποθεμάτων νερού, έχει καταστεί μία άλλη οικονομική φούσκα της εποχής μας. Ένα άτομο σε κάθε τέσσερα, στον κόσμο σήμερα, έχει πρόσβαση σε μολυσμένο νερό (Bill McKibben, New York Review of Books, 25 Σεπτεμβρίου 2003).

•Τα δύο τρίτα των κυριότερων αποθεμάτων του θαλάσσιου πλούτου στον κόσμο αλιεύονται στο όριό τους ή πάνω από αυτό. Στο διάστημα των τελευταίων πενήντα χρόνων, το 90% των μεγάλων αρπαχτικών ψαριών έχουν εξαλειφθεί από τους ωκεανούς του κόσμου (Έκθεση του οργανισμού Worldwatch, Vital Signs 2005).

•Ο ρυθμός των υπό εξαφάνιση ειδών είναι ο ύψιστος που έχει παρουσιαστεί τα τελευταία 65 εκατομμύρια χρόνια με προοπτική καταρρακτωδών αφανισμών καθώς τα τελευταία υπολείμματα των άθικτων οικοσυστημάτων αποπέμπονται διαρκώς. Ήδη ο ρυθμός εξάλειψης πλησιάζει τις 1.000 φορές πάνω από το όριο του φυσικού ρυθμού (Περιοδικό Scientific American, Σεπτέμβριος 2005).

•Σύμφωνα με μελέτη του 2002 που δημοσιεύτηκε από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών, η παγκόσμια οικονομία ξεπέρασε κάθε δυνατότητα ανανέωσης των εδαφικών εκτάσεων την χρονιά του 1980 και ήδη από το 1999, βρίσκεται μέχρι και 20% πάνω από το όριο. Κάτι τέτοιο σημαίνει, σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, ότι «θα απαιτούνται 1,2 πλανήτες ή μία Γη σε κάθε 1,2 χρόνια, για την ανανέωση των εκτάσεων γης που η ανθρωπότητα χρησιμοποίησε το 1999» (Matthis Wackernagel, et. al, «Tracking the Ecological Overshoot of the Human Economy,» Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, 9 Ιουλίου 2002).

•Το πρόβλημα της οικολογικής κατάπτωσης περασμένων πολιτισμών από τη Νήσο του Πάσχα μέχρι τους Μάγιας είναι αυξανόμενα ορατό και επεκτείνεται μέχρι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα των ημερών μας. Αυτή η άποψη, που τηρείται επί μακρού από τους περιβαλλοντολόγους, είχε πρόσφατα εκλαϊκευτεί από τον Jared Diamond στο βιβλίο Collapse(Πτώση).

Αυτά, όπως και άλλοι προειδοποιητικοί κώδωνες κινδύνου υποδηλώνουν πως η παρούσα σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον είναι πλέον αστήρικτη. Οι πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες έχουν τα μέγιστα κατά κεφαλή αρνητικά οικολογικά αποτυπώματα, αποδεικνύοντας επί του παρόντος, πως ολόκληρη η πορεία της παγκόσμιας καπιταλιστικής ανάπτυξης αντιπροσωπεύει ένα αδιέξοδο τέλος.

Η βασική στάση της κυρίαρχης κεφαλαιοκρατικής τάξης, όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με την αυξανόμενη περιβαλλοντ(ολογ)ική πρόκληση, θυμίζει τον Νέρωνα να «παίζει το βιολί του ενώ η Ρώμη βρισκόταν στις φλόγες.» Στο σημείο που η ανωτέρω οικονομική τάξη έχει μία στρατηγική, αυτή είναι να επαναπαύεται σε μεταρρυθμίσεις των δυνάμεων παραγωγής, π.χ. τεχνολογικές βελτιώσεις, ενώ ταυτόχρονα φροντίζει να διατηρεί άθικτο το υφιστάμενο σύστημα κοινωνικών σχέσεων. Πρώτος ο Karl Marx, μέσα από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο ήταν αυτός που έδειξε «τις συνεχείς επαναστατικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής» ως ξέχωρη ιδιομορφία της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας. Τα σημερινά καλοκουστουμαρισμένα συμφέροντα βασίζονται σε αυτή την ενσωματωμένη διαδικασία της επαναστατικής τεχνολογικής αλλαγής συνυφασμένης με την παροιμιώδη μαγεία της αγοράς για να λύσουν το περιβαλλοντ(ολογ)ικό πρόβλημα όταν και όπου αυτό γίνει απαραίτητο.

Σε γυμνή αντίθεση, πολλοί περιβαλλοντολόγοι πιστεύουν πως η τεχνονολογική επανάσταση από μόνη της θα είναι ανεπαρκής να επιλύσει το πρόβλημα και πως μία πιο πλατιά κοινωνική επανάσταση απαιτείται, που θα έχει στόχο τον μετασχηματισμό των σημερινών μορφών παραγωγής.

Η πιο φιλόδοξη προσπάθεια, μέχρι στιγμής, στη διεκπεραίωση μίας τέτοιας ευρείας εκτίμησης, προέρχεται από την Ομάδα Global Scenario.( Οι συντάκτες της Ομάδας Global Scenario είναι οι εξής: Paul Raskin, Tariq Banuri, Gilberto Gallopνn, Pablo Gutman, Al Hammond, Robert Kates, and Rob Swart). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα του 1995 από το Περιβαλλοντ(ολογ)ικό Ιδρυμα Στοκχόλμης, προκειμένου να εξετάσει το πέρασμα στη φάση της παγκόσμιας βιωσιμότητας. Η Ομάδα Global Scenario έχει κυκλοφορήσει τρεις εκθέσεις – αναφορές, —Branch Points (Επιχειρήματα της Ομάδας Εργασίας, 1997), Bending the Curve (Λυγίζοντας την Στατιστική Καμπύλη,1998), και την σε αποκορύφωμα μελέτη της, Η Μεγάλη Μεταβατική Φάση (Great Transition,2002). Στη συνέχεια, θα εστιάσω την προσοχή μου στην τελευταία έκθεση – αναφορά, Η Μεγάλη Μεταβατική Φάση.

Όπως υποδηλώνει ο τίτλος της έκθεσης, η Ομάδα Global Scenario ερευνά εναλλακτικά σενάρια προκειμένου να ανακαλύψει πιθανούς δρόμους ως διεξόδους μίας κοινωνίας παγιδευμένης στην κρίση της οικολογικής βιωσιμότητας. Η κορυφαία αναφορά παρουσιάζει τρεις κατηγορίες σεναρίων ή εκδοχών: Συμβατικοί Κόσμοι, Βαρβαροποίηση και Μεγάλες Μεταβατικές Φάσεις. Η κάθε μία από αυτές συμπεριλαμβάνει δύο κεφάλαια - αποκλίσεις. Η ενότητα Συμβατικοί Κόσμοι αποτελείται από τα κεφάλαια Δυνάμεις Αγοράς και Μεταρρύθμιση Πολιτικής Τακτικής. Η ενότητα Βαρβαροποίηση αναπτύσσεται στα κεφάλαια Κατάρρευση και Κόσμος Οχυρό. Η τελευταία ενότητα Μεγάλες Μεταβατικές Φάσεις υποδιαιρείται στα κεφάλαια Οικο-κοινοτισμός και Παράδειγμα Νέας Βιωσιμότητας. Το κάθε σενάριο συσχετίζεται και με διαφορετικούς ανθρώπους της σκέψης: Π.χ. το κεφάλαιο Δυνάμεις Αγοράς με τον Adam Smith, το κεφάλαιο Μεταρρύθμιση Πολιτικής Τακτικής με τον John Maynard Keynes και τους συντάκτες της έκθεσης από την επιτροπή Brundtland το έτος 1987, το κεφάλαιο Κατάρρευση με τον Thomas Malthus, το κεφάλαιο Κόσμος Οχυρό με τον Thomas Hobbes, το κεφάλαιο Οικο-κοινοτισμός με τους William Morris, Mahatma Gandhi και E. F. Schumacher και τέλος το κεφάλαιο Παράδειγμα της Νέας Βιωσιμότητας με τον ωφελιμιστή John Stuart Mill.

Οι δυνάμεις της Αγοράς θα λύσουν το πρόβλημα;

Οι Δυνάμεις της Αγοράς αναφέρονται σε μία παγκόσμια αχαλίνωτη κεφαλαιοκρατική τάξη πραγμάτων που συνδέεται με τη συσσώρευση κεφαλαίου και τη ταχεία οικονομική ανάπτυξη χωρίς να υπολογίζει το κοινωνικό και οικολογικό κόστος αυτής της ανάπτυξης.

Αυτό που προκύπτει, όταν τα αντιπαραθέσουμε με την βασική παραγωγή αγαθών, είναι πως δεν υπάρχει πραγματικό τέλος, εφ’ όσον το αντικείμενο της όλης διαδικασίας δεν είναι η τελική χρήση του αγαθού αλλά η συσσώρευση της υπεραξίας ή απλά του οικονομικού κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, το κεφάλαιο από τη φύση του είναι αυτο-επεκτατικής μορφής.

Η κινητήριος δύναμη, πίσω από αυτή την πορεία συσσώρευσης, είναι ο οικονομικός ανταγωνισμός. Η οικονομική ανταγωνιστική πάλη διασφαλίζει πως κάθε κεφάλαιο ή εταιρεία πρέπει να αναπτυχθούν και γι’ αυτό θα πρέπει να επανεπενδύσουν τα «κέρδη» τους προκειμένου να επιβιώσουν.

Ένα τέτοιο οικονομικό σύστημα έχει τάση εκθετικής ανάπτυξης σημαδεμένης από κρίσεις ή παροδικές διακοπές στη διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου. Οι πιέσεις που εξασκούνται στο φυσικό περιβάλλον είναι τεράστιες και θα ελαττωθούν μόνο με την αποδυνάμωση και το τέλος του καπιταλισμού. Κατά την διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, η παγκόσμια οικονομία έχει αναπτυχθεί περισσότερο από επτά φορές, ενώ ταυτόχρονα η δυνατότητα της βιόσφαιρας να στηρίξει μία τέτοια επέκταση έχει, αν μη τι άλλο, μειωθεί εξ’ αιτίας της ανθρώπινης οικολογικής διαρπαγής (Lester Brown, Outgrowing the Earth).

Η βασική εικασία, όλων εκείνων που συνηγορούν υπέρ των Δυνάμεων της Αγοράς σαν λύση στο περιβαλλοντολογικό πρόβλημα, είναι πως κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε αύξηση αποδοτικότητας χρήσης περιβάλλον(ολογ)ικών δεδομένων με τη βοήθεια τεχνολογικών επαναστάσεων και συνεχείς αναπροσαρμογές στην αγορά. Έτσι η χρήση μορφών ενέργειας, ύδατος και άλλων φυσικών πηγών θα μειωθεί για κάθε μονάδα οικονομικής παραγωγής. Το όλο συνονθύλευμα σκέψης συχνά αναφέρεται και υπό τον όρο «αποϋλοποίηση». Παρ’ όλα αυτά, η βασική υπονόηση του εν λόγω επιχειρήματος είναι ψευδής. «Η ‘συνέπεια ανάπτυξης’ υποσκελίζει τη ‘συνέπεια αποδοτικότητας.’»

Οι κίνδυνοι από το μοντέλο των Δυνάμεων της Αγοράς είναι ξεκάθαρα ορατοί με την περιβαλλοντ(ολογ)ική διαρπαγή που έχει συμβεί στο διάστημα των δύο αιώνων που έχουν περάσει από την έλευση του βιομηχανικού καπιταλισμού και ιδιαίτερα τα τελευταία πενήντα χρόνια. «Αντί να μετριαστεί» υπό το καθεστώς των Δυνάμεων της Αγοράς, όπως αναφέρει η εν λόγω αναφορά «η απερίσκεπτη διαδικασία του περιβαλλοντικού ξεπεσμού που παρατηρείται στο σημερινό κόσμο, συνεχίζει να εντείνεται. Ο κίνδυνος υπέρβασης κρίσιμων ορίων σε παγκόσμια κλίμακα θα αυξηθεί, προκαλώντας καταστάσεις που ριζικά θα μεταβάλουν το κλίμα και τα οικοσυστήματα του πλανήτη.» Αν και κάτι τέτοιο είναι το «σιωπηλό ιδεολογικό πλαίσιο» των περισσοτέρων διεθνών ιδρυμάτων και οργανισμών, οι Δυνάμεις της Αγοράς οδηγούν αδυσώπητα προς μία οικολογική και κοινωνική καταστροφή, ίσως ακόμη και τελειωτική πτώση. Η παράταση του σκεπτικού «συνήθεις επιχειρηματικές προσπάθειες» είναι μια καθαρή ουτοπική φαντασία.

Mετάφραση Βλάσση Κοκκώνη.

. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο «Monthly Review» και η Στην «Εποχή» δημοσιεύεται με μικρές περικοπές.

[Rose]

http://www.epohi.gr/13112005_international_foster.htm

Δημοσιεύουμε σήμερα το δεύτερο μέρος [...] του άρθρου του Τζον Μπελάμι Φόστερ. To πρώτο μέρος περιλάμβανε μία ευρεία εισαγωγή για το μέγεθος του περιβαλλοντικού κινδύνου σήμερα λόγω της κλιματικής αλλαγής καθώς επίσης και την πρώτη Σχολή σκέψης για τον τρόπο που μπορεί να αντιμετωπισθεί, αυτήν που θεωρεί ότι το έργο είναι δυνατό να αναληφθεί από τις δυνάμεις της αγοράς. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται σχολιασμένες τέσσερις άλλες Σχολές σκέψης. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο «Monthly Review» και η μετάφραση έγινε από το συνεργάτη μας Βλάσση Κοκκώνη.

Ο οικολογικός εκσυγχρονισμός

Η αναφορά ισχυρίζεται πως μια πιο λογική και ελπιδοφόρα βάση βρίσκεται στο έτερο σενάριο, αυτό της Μεταρρύθμισης στην Πολιτική Τακτική. «Στην ουσία του σεναρίου βρίσκεται η εμφάνιση της πολιτικής βούλησης για τη σταδιακή της στατιστικής καμπύλης ανάπτυξης προς μια πιο κατανοητή συστοιχία στόχων βιωσιμότητας», συμπεριλαμβάνοντας ζητήματα όπως: ειρήνη, ανθρώπινα δικαιώματα, οικονομική ανάπτυξη και ποιότητα περιβαλλοντικών συνθηκών. Ουσιαστικά, το εν λόγω σενάριο είναι βγαλμένο μέσα από την παγκόσμια στρατηγική του Κέινς όπως υποστηρίζεται στην Έκθεση της Επιτροπής Μπρούτλαντ στα τέλη της δεκαετίας του 1980—πρόκειται για επέκταση του κράτους κοινωνικής πρόνοιας, που πλέον γίνεται αντιληπτό σαν κράτος περιβαλλοντ(ολογ)ικής κοινωνικής πρόνοιας, σε ολόκληρο τον κόσμο. Το όλο εγχείρημα ερμηνεύεται ως επαγγελία σε ότι οι κοινωνιολόγοι περιβάλλοντος αποκαλούν «οικολογικός εκσυγχρονισμός.»

Η προσέγγιση της Μεταρρύθμισης Πολιτικής Τακτικής έχει ληφθεί υπ’ όψην εκ των προτέρων σε διάφορες διεθνείς συμφωνίες όπως το Πρωτόκολλο του Κιότο για τη παγκόσμια υπερθέρμανση και τα μέτρα περιβαλλοντ(ολογ)ικής μεταρρύθμισης που προώθησαν οι συναντήσεις κορυφής στο Ρίο τη χρονιά του 1992 και Γιοχάνεσμπουργκ τη χρονιά του 2002. Η Μεταρρύθμιση Πολιτικής Τακτικής θα επιζητούσε να μειώσει τις παγκόσμιες ανισότητες και τη φτώχεια μέσα από ξένα προγράμματα βοηθείας που πηγάζουν από πλούσιες χώρες του πλανήτη και διεθνείς οργανισμούς παροχής. Θα προωθούσε καλύτερες για το περιβάλλον πρακτικές εφαρμογές διά μέσου κρατικών προτροπών και εμπορικών κινήτρων. Παρ’ όλα αυτά και σε αντίθεση με τον έστω περιορισμένων δυνατοτήτων οικολογικό εκσυγχρονισμό, η σκληρή καπιταλιστική πραγματικότητα θα ερχόταν σε σύγκρουση με την Μεταρρύθμιση Πολιτικής Τακτικής, όπως ισχυρίζεται η αναφορά που έχουμε σαν αντικείμενο στην ανάλυσή μας. Τούτο συμβαίνει επειδή η Μεταρρύθμιση Πολιτικής Τακτικής παραμένει ένα ακόμα σενάριο Συμβατικών Κόσμων, ένα σενάριο όπου οι υποκείμενες αξίες, τρόποι ζωής και δομές του καπιταλιστικού συστήματος αντέχουν για να συνεχίσουν το καταστρεπτικό έργο τους. «Η λογική της βιωσιμότητας και η λογική της παγκόσμιας αγοράς βρίσκονται σε μία σχέση έντασης. Η σχέση μεταξύ συσσώρευσης πλούτου και συγκέντρωσης εξουσιαστικών μηχανισμών διαβρώνουν την πολιτική βάση που μπορεί να στηριχτεί μια μεταβατική φάση.» Κάτω από τέτοιες περιστάσεις τα «θέλγητρα του ψεύτικου θεού Μαμμονά και το παντοδύναμο δολάριο» θα υπερισχύσουν.

Να οχυρωθεί ο αναπτυγμένος κόσμος

Η αποτυχία και των δύο σεναρίων των Συμβατικών Κόσμων, προς ανακούφιση των προβλημάτων της οικολογικής παρακμής, σημαίνει πως μία κατάσταση Βαρβαροποίησης απειλεί είτε με μία Κατάρρευση ή με ένα Κόσμο Οχυρό. Ο όρος Κατάρρευση είναι αυτοεξηγήσιμος και θα πρέπει να αποφευχθεί ανεξάρτητα κόστους. Ο Κόσμος Οχυρό εμφανίζεται στη σκηνή όταν «οι ρωμαλέοι ηθοποιοί των περιφερειακών και διεθνών θιάσων αντιλαμβάνονται επικίνδυνες δυνάμεις που οδηγούν σε Κατάρρευση» και αποδεικνύονται ικανοί να διαφυλάξουν επαρκώς τα δικά τους συμφέροντα με τη δημιουργία «προστατευμένων κλειστών τμημάτων στο γεωγραφικό τους χώρο.» Ο Κόσμος Οχυρό είναι ένα πλανητικό σύστημα φυλετικού διαχωρισμού με κλειστές πύλες και μία διά βίας συντήρηση των κεκτημένων. Μέσα σ’ αυτό το σύστημα, το χάσμα μεταξύ των παγκόσμιων πλουσίων και των παγκόσμιων φτωχών συνεχώς διευρύνεται, όπως και η διαφορική πρόσβαση σε περιβαλλοντ(ολογ)ικές πηγές μαζί με άλλες ευκολίες που αυξάνονται απότομα. Το όλο επιχείρημα συνίσταται από «φούσκες προνομίων εν μέσω ωκεανών αθλιότητας... Οι εκλεκτοί έχουν σταματήσει τους βαρβαρισμούς στις πύλες τους και έχουν επιβάλλει ένα είδος περιβαλλοντ(ολογ)ικής διαχείρισης και κουμπωμένης σταθερότητας.» Η γενική κατάσταση του πλανητικού περιβάλλοντος όμως, θα συνέχιζε να επιδεινώνεται μέσα από αυτό το σενάριο, οδηγώντας μας είτε σε μια ολοκληρωτική οικολογική Κατάρρευση ή στην επίτευξη μέσα από επαναστατική πάλη μιας κοινωνίας πλήρης ισότητας όπως αυτή του Οικο-κοινοτισμού.

Η περιγραφή του Κόσμου ως Οχυρό είναι αξιοσημείωτα παρόμοια με το σενάριο που κυκλοφόρησε τη χρονιά του 2003 από το Πεντάγωνο με τίτλο: Aπότομη Κλιματολογική Αλλαγή και οι Επιπτώσεις της στην Εθνική Ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. (δες «Monthly Review», Μάης 2004). Η έκθεση του Πενταγώνου διέβλεπε πιθανή διακοπή, εξαιτίας της υδρογειακής υπερθέρμανσης, στη κυκλοφορία θερμοαλίνης που θερμαίνει το Βόρειο Ατλαντικό, ρίχνοντας τις Ευρώπη και Βόρεια Αμερική υπό συνθήκες Σιβηρίας. Κάτω από τέτοιες απίθανες αλλά ευλογοφανείς περιστάσεις, οι σχετικά άνετοι πληθυσμοί, συμπεριλαμβανόμενου αυτού των Ηνωμένων Πολιτειών, εμφανίζονται να σηκώνουν «αμυντικά οχυρώματα» γύρω από τους εαυτούς τους, ούτως ώστε να κρατήσουν τις μάζες και τους με διαθέσεις προς τα εκεί μετανάστες εκτός τειχών.

Οι στρατιωτικές συγκρούσεις εντείνονται για τον έλεγχο των όλο και πιο σπάνιων πηγών ενεργείας. Αποδεδειγμένα, ο απογυμνωμένος καπιταλισμός και οι πολεμικές συγκρούσεις για μερίδιο στις πηγές ενεργείας ωθούν ήδη τον κόσμο προς αυτή την κατεύθυνση, Η έλευση επίσης του Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας έχει απελευθερώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον μιάς χώρας μετά την άλλη. Έτσι, η «»κάνει την παρουσία της αισθητή (Monthly Review, Δεκέμβρης 2004).

Ο ουτοπικός Οικο-κοινοτισμός

Θεωρητικά, υπάρχουν δύο σενάρια Μεγάλων Μεταβατικών Φάσεων, τουλάχιστον όπως τα ενοραματίστηκε η Ομάδα Global Scenario: ο Οικο-κοινοτισμός και το Παράδειγμα της Νέας Βιωσιμότητας. Παρ’ όλα αυτά, ο Οικο-κοινοτισμός δεν έχει ποτέ συζητηθεί λεπτομερειακά, με αιτιολογικό πως για να προκύψει ένα τέτοιο είδος μετασχηματισμού, είναι αναγκαίο η παγκόσμια κοινωνία να περάσει πρώτα από το στάδιο της Βαρβαρότητας. Έτσι λοιπόν, η συζήτηση γύρω από τη Μεγάλη Μεταβατική Φάση περιορίζεται μόνο στο Παράδειγμα της Νέας Βιωσιμότητας.

Η ουσία του Παραδείγματος της Νέας Βιωσιμότητας βρίσκεται στο ριζοσπαστικό οικολογικό μετασχηματισμό που είναι ενάντια στη αχαλίνωτη «καπιταλιστική ηγεμονία» αλλά σταματά λειψός εκεί όσον αφορά μια κοινωνική επανάσταση. Η εκπλήρωση της εν λόγω εκδοχής πρωταρχικά βασίζεται μάλλον σε αλλαγές αξιών και τρόπων ζωής αντί μετασχηματισμού των κοινωνικών δομών. Πρόοδοι στην περιβαλλοντική τεχνολογία και πολιτική πρακτική που άρχισαν με το σενάριο Μεταρρύθμισης Πολιτικής Τακτικής, αλλά που ήσαν ανίκανοι να προωθήσουν μια κάποια ουσιαστική περιβαλλοντ(ολογ)ική αλλαγή εξαιτίας της κυριαρχίας των φιλοκτήμονων εθισμένων, συμπληρώνονται από μιά «σφήνα γιά τον τρόπο ζωής.»

Στη σαφώς κατηγορηματική ουτοπική υπόθεση του Παραδείγματος της Νέας Βιωσιμότητας, ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών μετασχηματίζεται σε «Παγκόσμια Ενωση,» μια αληθινή «παγκόσμια ομοσπονδία» Η Παγκοσμιοποίηση έχει «εκπολιτιστεί» Η παγκόσμια αγορά είναι ολοκληρωτικά ενσωματωμένη και χαλιναγωγημένη γιά ισότητα και βιωσιμότητα και όχι μόνο για την παραγωγή πλούτου. Ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας είχε ως αποτέλεσμα την ήττα των τρομοκρατών. Η αστική κοινωνία εκπροσωπείται από μη κυβερνητικούς οργανισμούς και παίζει ηγετικό ρόλο μέσα στην κοινωνία τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η διαδικασία ψηφοφορίας είναι ηλεκτρονική. Η φτώχεια έχει εκριζωθεί. Η τυπική ανισότητα έχει μειωθεί 2-3 προς 1 στο χάσμα μεταξύ του 20% στην κορυφή και εκείνου του άλλου 20% στον πάτο της κοινωνικής κλίμακας. Η αποϋλοποίηση είναι γεγονός, όπως και η αρχή προστίμου σε όσους ρυπαίνουν τους το περιβάλλον. Διαφημίσεις δεν υπάρχουν πια. Έχουμε μεταβεί στα μέσα ηλιακής ενέργειας και οικονομίας. Οι μακρινές διαδρομές των πολιτών από τους τόπους διαμονής στους τόπους εργασίας αποτελούν παρελθόν και αντ’ αυτών, υπάρχουν «συμπαγείς συνοικισμοί» με κατοικίες, χώρους εργασίας, καταστήματα λιανικής πώλησης και χώρους αναψυχής να βρίσκονται σε κοντινή απόσταση ο ένας με τον άλλο. Αντί απλών ιδιωτικών σχημάτων, τα γιγαντιαία μονοπώλια έχουν γίνει κοινωνικοποιημένες οργανώσεις που ατενίζουν πάντα εμπρός στο μέλλον. Κανείς πλέον δεν ανησυχεί αποκλειστικά για τα οικονομικά προβλήματα στο κάτω – κάτω της γραφής, αλλά όλοι έχουν αναθεωρημένες απόψεις προκειμένου «να συμπεριλάβουν κοινωνική ισότητα και περιβαλλοντ(ολογ)ική βιωσιμότητα, όχι μόνο ως μέσα με σκοπό το κέρδος, αλλά σαν αυτοσκοπούς.»

Τέσσερεις παράγοντες αλλαγής, λέγεται, πως έχουν συνδυαστεί για να γίνουν όλα αυτά πραγματικότητα: (1) Γιγαντιαίοι υπερεθνικοί οικονομικοί οργανισμοί, (2) Διακυβερνητικοί οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα Έθνη, η Διεθνής Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ο Διεθνής Οργανισμός Εμπορίου, (3) η αστική κοινωνία που ενεργεί μέσα από μη κυβερνητικούς οργανισμούς και (4) ένας παγκοσμίως ενημερωμένος, περιβαλλοντ(ολογ)ικά συνειδητός και δημοκρατικά οργανωμένος πληθυσμός σ’ όλο τον κόσμο.

Η οικονομική υποστήλωση όλης αυτής της κατάστασης γίνεται μέσα από την ιδέα της στατικής κρατικής μηχανής όπως απεικονίζεται από τον Μιλ στο έργο του Αρχές Πολιτικής Οικονομίας (1848) και όπως προωθείται σήμερα από τον οικολογικό οικονομολόγο Χέρμαν Ντάλι. Τα βασικά ιδρύματα του καπιταλισμού παραμένουν άθικτα, όπως το ίδιο συμβαίνει και στις θεμελιώδεις σχέσεις εξουσίας, αλλά μια εναλλαγή στον τρόπο ζωής και στον καταναλωτικό προσανατολισμό σημαίνει πως η οικονομία δεν συνδέεται πλέον με την οικονομική ανάπτυξη και την διεύρυνση των κερδών, αλλά και πάλι με την αποδοτικότητα, την ισοτιμία και την ποιοτική βελτίωση στη ζωή. Μια κεφαλαιοκρατική κοινωνία, αρχικά οδηγημένη προς διευρυμένη αναπαραγωγή διά μέσω επενδύσεων της υπεραξίας στην παραγωγή, έχει αντικατασταθεί από ένα σύστημα απλής αναπαραγωγής (το στατικό κράτος του Μιλ), στο οποίο η υπεραξία καταναλώνεται αντί να επενδυθεί. Το όραμα αυτού του σεναρίου είναι ένα είδος πολιτιστικής επανάστασης που συμπληρώνει τη τεχνολογική επανάσταση, αλλάζοντας ριζικά το οικολογικό και κοινωνικό τοπίο της καπιταλιστικής κοινωνίας, χωρίς θεμελιακά να μεταβάλλει τις παραγωγικές, ιδιοκτησιακές και εξουσιαστικές σχέσεις που ορίζουν το σημερινό σύστημα.

Κατά την άποψη μου, υφίστανται τόσο λογικά όσο και ιστορικά προβλήματα μέσα από αυτή την προοπτική. Κάτι τέτοιο συνδυάζει τα πιο αδύναμα στοιχεία της ουτοπικής σκέψης (πλέκοντας ένα μέλλον από απλές ελπίδες και ευχολογίες (δες Μπέρτελ Όλμαν, «Το Ουτοπικό Όραμα του Μέλλοντος», Monthly Review, Ιούλης – Αύγουστος 2005) με μια «πρακτική» επιθυμία να αποφύγει ένα απότομο σπάσιμο των σχέσεων με το σημερινό σύστημα. Η αποτυχία της Ομάδας Global Scenario να προσφωνήσει τη δικιά της εκδοχή του Οικο-κοινοτισμού είναι μέρος και πακέτο αυτής της προοπτικής, η οποία αναζητά το ζήτημα ενός πιό βαθιού μετασχηματισμού που μια γνήσια Μεγάλη Μεταβατική Φάση θα απαιτούσε.

Το αποτέλεσμα είναι ένα όραμα του μέλλοντος που αντιφάσκει με τη μία από τις δύο άκρες της υπόθεσης. Τα ιδιωτικά μονοπώλια είναι οργανισμοί με ένα και μόνο σκοπό: το κυνήγι του κέρδους. Πολλές αλλαγές που συνδέονται με το Παράδειγμα της Νέας Βιωσιμότητας θα απαιτούσαν μια ταξική επανάσταση για να γίνουν πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, κάτι τέτοιο αποκλείεται από την εν λόγω εκδοχή. Ο «θεός Μαμονάς» αναπόφευκτα θα καταποντίσει μια βασισμένη σε ηθικές αξίες Μεγάλη Μεταβατική Φάση και που ουσιαστικά εκλιπαρεί να δραπετεύσει από την πρόκληση του επαναστατικού μετασχηματισμού ολόκληρης της κοινωνίας.

Με σοσιαλιστική επανάσταση η οικολογική επανάσταση

Τοποθετώντας το απλά, το επιχείρημα μου είναι πως μια παγκόσμια οικολογική επανάσταση, αντάξια του ονόματος της, μπορεί μόνο να συμβεί σαν μέρος μιας μεγαλύτερης κοινωνικής —και θα επιμείνω στον όρο: σοσιαλιστικής— επανάστασης. Μια τέτοια επανάσταση είναι αυτή που θα παράγει τις συνθήκες ισότητας, βιωσιμότητας και ανθρώπινης ελευθερίας αντάξιων μιας γνήσιας Μεγάλης Μεταβατικής Φάσης. Αναγκαστικά, θα αντλούσε τη μείζονα κινητήρια δύναμη της από την καθημερινή πάλη των εργατικών τάξεων και των τοπικών κοινοτήτων που βρίσκονται στη βάση της παγκόσμιας καπιταλιστικής ιεραρχίας. Θα απαιτούσε, σε ισχυρισμό του Μαρξ, όπως οι συνεργαζόμενοι παραγωγοί ορθολογικά ρυθμίσουν τις ανθρώπινες μεταβολικές σχέσεις με τη φύση. Θα έβλεπε τον πλούτο και την ανθρώπινη ανάπτυξη με ριζικά διαφορετικούς όρους απ’ ότι η κεφαλαιοκρατική κοινωνία.
Τη σύλληψη μια τέτοιας κοινωνικής και οικολογικής επανάστασης, μπορούμε να εμπνευστούμε, όπως ο Μαρξ έκανε, από αρχέγονες Επικούριες ιδέες για τον «φυσικό πλούτο.»³ Όπως ο Επίκουρος παρατήρησε «Ο φυσικός πλούτος είναι τόσο περιορισμένος όσο και ευκόλως επιτευκτός, τα πλούτη των ανώφελων φαντασιώσεων συνεχίζονται για πάντα».

Ως εκ τούτου, μια Μεγάλη Μεταβατική Φάση θα πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά που υπονοούνται στην αμελημένη εκδοχή της Ομάδας Global Scenario, δηλαδή το στοιχείο του Οικο-κοινοτισμού που το δεύτερο σκέλος του είναι συγγενές της λέξης κομμουνισμός (communalism – communism). Το όλο εγχείρημα θα πρέπει να αντλήσει έμπνευση από τον Γουίλιαμ Μόρρις, έναν από τους πιο αυθεντικούς οικολόγους οπαδούς του Καρλ Μαρξ, από τον Γκάντι και από άλλους ριζοσπάστες, επαναστατικές φιγούρες στο στρατόπεδο του υλισμού, συμπεριλαμβανόντας από τον Μαρξ μέχρι στην πίσω εποχή αυτόν τον ίδιο τον Επίκουρο. Ο στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία βιώσιμων κοινοτήτων που θα συνδέονται με την ανάπτυξη των ανθρώπινων αναγκών και δυνάμεων, απομακρυσμένες από την καθ’ όλα καταναλωτική τάση συσσώρευσης του πλούτου (κεφαλαίου).

Όπως ο Μαρξ έγραφε, το καινούργιο πολιτικό σύστημα «αρχίζει από την αυτοδιοίκηση των κοινοτήτων» (Marx Engels, Collected Works, τόμος 24, σελ. 519). Η δημιουργία ενός οικολογικού πολιτισμού απαιτεί μια κοινωνική επανάσταση, μια επανάσταση, όπως ο Ρόι Μόρισσον εξηγεί, που χρειάζεται να οργανωθεί δημοκρατικά από κάτω προς τα πάνω: «από κοινότητα σε κοινότητα και από περιφέρεια σε περιφέρεια» (Οικολογική Δημοκρατία). Μια τέτοια επανάσταση πρέπει να βάζει την πρόβλεψη των βασικών ανθρώπινων αναγκών —καθαρό αέρα, καθαρό νερό, ασφαλής τροφή, επαρκείς συνθήκες υγιεινής, κοινωνικοποιημένα μέσα μεταφοράς, ιατρική πρόνοια και εκπαίδευση για όλους ανεξαιρέτως, δηλαδή όλα εκείνα τα στοιχεία που απαιτούνται για μια βιώσιμη σχέση με τον πλανήτη Γη —πριν από όλες τις άλλες ανάγκες και επιθυμίες. Μια τέτοια επαναστατική στροφή στις ανθρώπινες σχέσεις μπορεί να φαίνεται απίθανη. Η συνέχεια όμως του παρόντος καπιταλιστικού συστήματος για περισσότερο καιρό θα αποδειχθεί πιο απίθανη, αν ο ανθρώπινος πολιτισμός και το δίκτυο ζωής όπως τα ξέρουμε θα πρέπει να βρουν πραγματικά ερείσματα ύπαρξης.

Απόδοση από το «Monthly Review»: Βλάσσης Κοκκώνης

[Rose]

http://www.ardin.gr/node/692

Ο κοινοτισμός και η ελληνική επαρχία
Συγγραφέας: Γιώργος Κολέμπας
2005

Μέσα στις χλιαρές, και πολλές φορές ανούσιες, συζητήσεις που εξακολουθούν να προκαλούν οι νόμοι για το ασφαλιστικό, την τρομοκρατία, τις εργασιακές σχέσεις κ.λπ., ας παρέμβουμε και ας μιλήσουμε για τα θεμελιώδη, ας ασχοληθούμε με τις ανθρώπινες δυνατότητες για ελευθερία, αυτοσυνείδηση και συνεργασία, ας ασχοληθούμε με τη διατήρηση της ελπίδας για την ανάπτυξη της χειραφετημένης κοινωνίας, που οραματιζόμαστε.

Ζούμε σήμερα τη λεγόμενη «παγκοσμιοποιημένη» φάση της οικονομίας της αγοράς τόσο σε πλανητικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Οι κάθε είδους αγορές έχουν γίνει οι αόρατοι ρυθμιστές της καθημερινής ζωής στις πόλεις και στην ύπαιθρο της ελληνικής επικράτειας. Για τους «μη έχοντες και μη κατέχοντες», η ανάγκη για δράση και εισόδημα ταυτιζόταν, μέχρι τώρα, με την κατοχή μιας θέσης «μισθωτής εργασίας». Ακόμα και για τους αγρότες της χώρας, η ανάγκη αυτή ισοδυναμούσε με την παραγωγή προϊόντων, όχι και για τον εαυτό τους, αλλά σχεδόν αποκλειστικά για τον έμπορο, την εταιρεία και την απρόσωπη αγορά. Η ανάγκη για κοινωνικότητα και επαφή «ικανοποιούνταν» με την κατανάλωση εμπορευμάτων, αντίστοιχης της αγοραστικής τους δύναμης. Η ανάγκη για συντροφικότητα με την πυρηνική οικογένεια, η ανάγκη για ουσιαστική σχέση με τη φύση με τις μαζικές εξόδους των Σαββατοκύριακων και των διακοπών. Η ανάγκη για υγιεινή ζωή και διατροφή με επισκέψεις (για όσους μπορούσαν) στους κάθε είδους γιατρούς και «υγιεινάδικα». η ανάγκη για πολιτική δραστηριότητα ταυτιζόταν με τη συμμετοχή σε θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας (κόμματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.λπ.).

Το τελευταίο όμως διάστημα, και όσο ολοκληρώνεται η διαμόρφωση των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων από την παγκοσμιοποίηση στην ψηφιακή της μορφή (δεν υπάρχει ανάγκη παρουσίας των «νέων αποικιοκρατών»), όλο και περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις πιο πάνω ανάγκες και βρίσκονται εκτός του πλαισίου αυτής της εξέλιξης (είναι οι άνεργοι, οι «απόκληροι» και οι «αποκλεισμένοι» των πόλεων, είναι οι «γερασμένοι» αγρότες μας που δεν μπορούν να «αναδιαρθρωθούν» και να μετατραπούν σε επιχειρηματίες του αγροτικού τομέα της παγκοσμιοποιημένης αγοράς).

Για να μπορέσουν να επιβιώσουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι και να διατηρήσουν, ιδίως οι νέοι, την ελπίδα για μια άλλη ποιότητα στη ζωή τους, πέρα από τη μιζέρια των πόλεων και της ελληνικής επαρχίας, μάλλον δεν θα στραφούν όλοι προς το κράτος, που έχει πάψει πια να έχει τη δυνατότητα να είναι «κοινωνικό» και να ικανοποιεί «σοσιαλδημοκρατικά» αιτήματα των τελευταίων χρόνων. Όλο και περισσότεροι από αυτούς θα προσπαθήσουν να βρουν διέξοδο πέρα από τα μεγασυστήματα που διαμορφώνουν τη ζωή τους και τους δημιουργούν το φόβο και το αίσθημα της αδυναμίας απέναντί τους. Θα χρειασθούν μια πολιτική ελπίδας, που θα τους κάνει να στραφούν προς τον κοινοτισμό σαν αντίποδα στην παγκοσμιοποίηση και στην κοινοτιστική ζωή σαν υλοποιήσιμη δυνατότητα του σήμερα (κι όχι του αύριο, αφού ανατραπεί η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση).

Η κοινοτιστική ζωή στις πόλεις μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Εδώ θα ασχοληθούμε με τις μορφές που μπορεί να πάρει στην ύπαιθρο. Η πρώτη επισήμανση που πρέπει να γίνει είναι ότι όλες αυτές οι μορφές θα είναι καλό να ενταχθούν σε ένα σχέδιο και να δημιουργήσουν ένα δίκτυο μεταξύ τους. Η δεύτερη επισήμανση είναι ότι μπορούν να πάρουν τη μορφή των οικοκοινοτήτων, όπου το συνθετικό «οικο» δεν έχει μόνο την τρέχουσα σημασία του οικολογικού περιεχομένου, αλλά και την αρχαιοελληνική έννοια του οίκου.

Τα βασικά χαρακτηριστικά τους, στην πρώτη φάση:

α) Πρώτα - πρώτα αποτελούν ριζοσπαστική απάντηση στις ανάγκες των ανθρώπων που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Απάντηση στην αδυναμία των ανέργων να πουλήσουν την εργατική τους δύναμη, σε όσους εργάζονται «επ’ αμοιβή» αλλά δεν τους εκφράζει η «εργασία» τους, λύση για όσους παράγουν μη βιομηχανοποιημένα προϊόντα, για όσους πολυκαλλιεργούν ή εκτρέφουν με οικολογικό τρόπο και έχουν πρόβλημα διάθεσης ή βοήθειας στην παραγωγή, για όσους θέλουν προϊόντα μη τοξικά και δεν είναι σε θέση να τα παράγουν μόνοι τους. Για όσους έχουν ανάγκη από υγιεινή διατροφή, καλή υγεία και επανασύνδεση με τη φύση, για συντροφικότητα, αλληλεγγύη, κοινωνική επαφή και πολιτική δραστηριότητα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και, εν τέλει, για όσους έχουν ανάγκη από όλα αυτά.

β) Χαρακτηρίζονται από δημιουργική πολυδραστηριότητα των μελών τους, που έχουν στόχο όχι μόνο τη βιωσιμότητά τους, αλλά και την απελευθέρωση της σκέψης και της φαντασίας των μελών τους, την ενοποίηση της γνώσης και της πράξης, τη σύνδεση των δραστηριοτήτων με την ατομική και συλλογική διαχείριση του χρόνου. Την ανάπτυξη μη ιεραρχικών και μη εξουσιαστικών δομών, που θα οδηγούν στην αυτοανάπτυξη των δεξιοτήτων των ατόμων με αυτομόρφωση και συλλογική έρευνα.

γ) Στηρίζονται στην ανάπτυξη παραγωγικών τεχνικών που σέβονται το περιβάλλον, τις φυσικές ισορροπίες και τις άλλες μορφές ζωής. Στη χρήση ήπιων μορφών ενέργειας και τεχνολογίας προσιτής σε όλους, που θα έχει στόχο την αυτοδυναμία και την όσο το δυνατό μεγαλύτερη αυτάρκεια. Στην ανάπτυξη συλλογικών εξοπλισμών, συνεργατικών μορφών παραγωγής, μη χρηματικών ανταλλαγών (μπορούν να δημιουργήσουν «εσωτερικό» νόμισμα), στην κοινοκτημοσύνη, στην εξάλειψη των ανισοτήτων και των εξουσιαστικών - ιεραρχικών σχέσεων μεταξύ των μελών τους, ώστε να εξελίσσονται σε χώρους απελευθέρωσης από την κοινωνία της αγοράς, που αντιμάχονται την ερημοποίηση της υπαίθρου και προστατεύουν το τοπικό περιβάλλον.

δ) Στις σχέσεις τους με την υπόλοιπη κοινωνία λειτουργούν από τη μια ως παράδειγμα, από την άλλη ως ενεργή συλλογικότητα στα συμβαίνοντα και στα δρώμενα της αντίστοιχης περιοχής. Θα πρέπει να δίνουν απαντήσεις στα ερωτήματα του τύπου: 1) τι κάνουν, 2) πώς το κάνουν και 3) γιατί το κάνουν.

Να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι: ό,τι είναι δυνατό σε μικρή κλίμακα είναι δυνατό και σε μεγάλη, αρκεί να υπάρξουν οι αντίστοιχες κοινωνικές δυνάμεις που θα αναλάβουν το εγχείρημα. Ο άμεσος τρόπος που συνδέουν το οικονομικό, το κοινωνικό, το οικολογικό και το πολιτικό ζήτημα μπορεί να χρησιμοποιείται σαν παράδειγμα για την τοπική κοινωνία και τις υπάρχουσες κοινότητες ή δήμους, ιδιαίτερα στο επίπεδο των αποφάσεων, της αντιπροσώπευσης, της δράσης και της δημιουργίας αντίστοιχων δομών. Μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία τομέων κοινοτικής οικονομίας στα πλαίσιά τους, στην προώθηση της κοινοτιστικής αντίληψης και κοινοτιστικών θεσμών που θα αλληλοσυνδέονται μεταξύ τους, έξω από το καθεστώς της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και της «Αυτοκρατορίας», όπως για παράδειγμα τα ιστορικά Αμπελάκια που είχαν οργανωθεί έξω από το καθεστώς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έτσι, με μία έννοια, μπορούν να εξελιχθούν σε ιστορική συνέχεια των προσπαθειών, που υπήρχαν στο παρελθόν, στον ελλαδικό χώρο, για τον κοινοτισμό και τη δημιουργία μιας κοινωνίας ελευθερίας, αυτοσυνείδησης και συνεργασίας, με το πέρασμα από τη «δημώδη συλλογικότητα» στην «ατομικότητα εντός μιας ορθολογικής κοινότητας» (Μπούκτσιν). Ποια ακριβώς μορφή μπορούν να έχουν οι οικοκοινότητες απoφασίζεται από τους συμμετέχοντες, ανάλογα με τις δυνατότητες που υπάρχουν και τις συνθήκες που επικρατούν. Ενδεικτικά, θα μπορούσαν να πάρουν τις μορφές:

α) Μία συλλογικότητα αρκετών ανθρώπων (κρίσιμος αριθμός κάθε φορά) με διαφορετικές δεξιότητες (και όχι μόνο τη θέληση), αποφασίζουν όχι απλώς να βρουν κοινό χώρο διαμονής, αλλά και χώρο που να δίνει δυνατότητες για κοινές δραστηριότητες σε καθημερινή βάση. Αυτές οι δραστηριότητες θα πρέπει να είναι και οικονομικές, ώστε να εξασφαλίζεται εισόδημα βιωσιμότητας, τουλάχιστον για κάποιους από αυτούς. Μερικοί, στην αρχή, μπορούν να εξασφαλίζουν εισόδημα και από δραστηριότητες εκτός κοινότητας και να συμμετέχουν μερικά μόνο στις δραστηριότητες της κοινότητας. Αν π.χ. ο χώρος είναι ένα μεγάλο αγρόκτημα, τα μέλη μπορούν να ασχολούνται με την οικολογική αγροτική παραγωγή (φυτική - ζωϊκή), της οποίας τα προϊόντα από τη μία αυτοκαταναλώνονται, από την άλλη τα περισσεύματα διατίθενται τοπικά ή σε άλλες κοινότητες του δικτύου με τρόπο που θα επιλεγεί από τη συλλογικότητα. Επίσης μπορούν να οργανώσουν εργαστήρια, από ξυλουργεία και κεραμοποιεία μέχρι οινοποιεία ή τυροκομεία, καθώς και εργαστήρια παραδοσιακών επαγγελμάτων και να ασχολούνται με τις αντίστοιχες εργασίες τους. Μπορούν να οργανώσουν κοινή κουζίνα, χώρο απασχόλησης παιδιών, χώρο αυτοέκφρασης, χώρο υποδοχής επισκεπτών κ.λπ. Στόχος της η αυτοδυναμία-αυτάρκεια από τη μία και η οργανική σύνδεση με τα δρώμενα και τη καθημερινή ζωή των κατοίκων της γύρω περιοχής, καθώς και η σύνδεση με ανάλογες προσπάθειες αλλού και η συμμετοχή στα γενικότερα δρώμενα.

β) Με κέντρο μια πόλη και ένα χώρο, που είτε προϋπάρχει, είτε βρίσκεται στην πορεία, συγκεντρώνονται άτομα, νοικοκυριά, οικο-παραγωγοί, προϋπάρχουσες ομαδοποιήσεις κ.λπ. και, αφού συζητήσουν με βάση τα παραπάνω, αποφασίζουν να δημιουργήσουν μια κοινότητα συνεργασίας, αλληλεγγύης και ανταλλαγών. Εδώ το οικονομικό περιεχόμενο έχει να κάνει με ανταλλαγές προϊόντων, υπηρεσιών και εργασιών μεταξύ των μελών, στη βάση κοινού εσωτερικού νομίσματος, στη συλλογική χρήση μέσων και τεχνολογιών που αναπτύσσουν μέλη της κοινότητας (π.χ. μια ομάδα οργανώνει εργαστήριο επιπλοποιίας, επεξεργασίας φρούτων ή οινοποιείο και οποιοδήποτε άλλο μέλος μπορεί να χρησιμοποιήσει τις εγκαταστάσεις για να κάνει τα έπιπλά του, το κρασί του ή τις μαρμελάδες του, με τη βοήθεια της αντίστοιχης ομάδας) ή στις ανταλλαγές «από δεύτερο χέρι». Το κοινωνικό-πολιτιστικό περιεχόμενο μπορεί να αναχθεί σε δράσεις της μορφής: παιδικός σταθμός, ομάδα μουσικής και θεάτρου, μαθήματα αυτογνωσίας και εναλλακτικών θεραπειών, οργάνωση επισκέψεων σε κτήματα ή εργαστήρια κ.λπ. Το οικολογικό περιεχόμενο εκφράζεται από το ότι όλες οι δραστηριότητες, είτε ατομικές, είτε συλλογικές, χαρακτηρίζονται από τη σωστή προσέγγιση των σχέσεων ανθρώπου - φύσης (μη τοξικά υλικά, ήπια μέσα και ενέργεια κ.λπ.) Το πολιτικό περιεχόμενο εκφράζεται με την πολιτική παρέμβαση στην τοπική κοινωνία και την προώθηση αντίστοιχων δραστηριοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (απαραίτητη π.χ. η έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου, η δημιουργία ιστοσελίδας κ.λπ.).

Μεταξύ των δύο παραπάνω μορφών, είναι προφανές ότι μπορούν να αναπτυχθούν πολλές παραλλαγές, όπως π.χ. κάποιοι που είναι ήδη αγρότες-βιοκαλλιεργητές και οι οποίοι βρίσκονται στην ίδια γεωγραφική κοινότητα ή περιοχή, μπορεί να κοινοτικοποιήσουν τις εργασίες τους, τα μέσα που χρησιμοποιούν και τα προϊόντα τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση υπάρχει ήδη ένα Δίκτυο (το Δίκτυο «οικο-κοινότητα»), που έχει βάλει, εκτός των άλλων, σαν στόχο να βοηθήσει προς τη κατεύθυνση της δημιουργίας τέτοιων οικο-κοινοτήτων, με το να εντοπίζει εθνικές γαίες, μοναστηριακές και εκκλησιαστικές περιοχές, παρατημένα χωριά και περιοχές, φθηνές ιδιωτικές περιοχές κ.λπ., κατάλληλες για εγκατάσταση ομάδων-ομαδοποιήσεων.

[Rose]

http://koinotita-utopia.blogspot.com/2011/06/blog-post.html

Άλλαξε τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα και τότε τα πράγματα που βλέπεις θα αλλάξουν

Για αυτούς που δεν σταμάτησαν να οραματίζονται την Ουτοπία. Είμαστε εδώ για να υλοποιήσουμε την Ουτοπία!

Η “Ου-τοπία” αναζητά τόπο, αναζητά καρδιές...

Ανοιχτή Πρόσκληση

Η Κοινότητα “Ουτοπία” είναι μια πρωτοβουλία για την δημιουργία μιας αυτοδιαχειριζόμενης οικοκοινότητας ελεύθερων και ισότιμων ανθρώπων. Σκοπός της κοινότητας “Ουτοπία” είναι η επανένταξη του ανθρώπου στην φύση, με γνώμονες τον σεβασμό για το φυσικό περιβάλλον και την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων.

Η κοινότητα “Ουτοπία” επιθυμεί να συμβάλει στην δημιουργία και την διεύρυνση ενός ολιστικού, Αχρήματου οικονομικό-κοινωνικού μοντέλου, σκοπός του οποίου είναι η συμβίωση των ανθρώπων κάτω από συνθήκες ισότιμης ευμάρειας για όλους. Η κοινότητα θα δημιουργηθεί εκτός αστικού περιβάλλοντος και θα αναπτύσσεται με στόχο να γίνει ένα λειτουργικό, αυτάρκες και αυτοσυντηρούμενο κοινωνικό οικοσύστημα, η λειτουργία του οποίου θα βασίζεται στην συνεργασία και την αλληλεγγύη των μελών του.

Για να υλοποιηθεί αυτό το εγχείρημα θα χρειαστούν υλικοί και γνωσιακοί πόροι, καθώς και συντονισμένη δράση ανθρώπων με θετική σκέψη, προθυμία και συνεργατικό πνεύμα. Σε αυτήν την προσπάθεια κάθε συμβολή είναι πολύτιμη. Αν αισθάνεσαι ότι θέλεις να συμμετέχεις στο όραμα της κοινότητας “Ουτοπία” με οποιονδήποτε τρόπο, επικοινώνησε μαζί μας και κατέθεσε τις σκέψεις σου στο Blog.

[Rose]

http://oikodiktyo.espivblogs.net/2011/07/%CE%B7-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%B3%CE%B3%CF%8D%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CF%89/

Η οικονομία της εγγύτητας και η παραγωγή της τροφής, σαν εναλλακτική για μια κοινωνία που καταρρέει

Καταχωρήθηκε στις 15 Ιουλίου 2011 από τον/την gkolempas
 
Η εισήγησή μου στη πλατεία συντάγματος:

Βιώνουμε την οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις που έχει στην ελληνική κοινωνία η πολιτική του μνημονίου. Μιλάμε για συμπίεση του εργατικού εισοδήματος, για την ιδιωτικοποίηση των κρατικών υποδομών, για το πρόβλημα του χρέους και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας κ.λπ.

Δεν φαίνεται να έχουμε συνειδητοποιήσει καθόλου όμως τον ρόλο που μπορεί να παίζει και σε αυτή την συγκυρία η διατροφική εξάρτηση στην οποία βρίσκεται σήμερα η ελληνική κοινωνία. Ζούμε σε μια χώρα που το 40% των διατροφικών της αναγκών καλύπτεται από εισαγωγές, που ο αγροτικός παραγωγικός ιστός είναι, είτε διαλυμένος, είτε προσανατολισμένος στην εμπορευματική γεωργία και εξαρτημένος άμεσα από τις επιδοτήσεις της ΕΕ (δηλαδή των δανειστών του Ελληνικού Κράτους). Και αυτό σε μια περίοδο, που φαίνεται ήδη ότι σε πλανητικό επίπεδο η επόμενη κρίση θα είναι κρίση των τιμών των τροφίμων, λόγω των επερχόμενων κλιματικών αλλαγών(π.χ. ο πρόσφατος καύσωνας της Ρωσίας και η ξηρασία στην Αργεντινή ανέβασε στα ύψη τις τιμές των δημητριακών)
Μέσα σε 30 χρόνια η Ελλάδα από εκεί που είχε θετικό εμπορικό ισοζύγιο βρέθηκε σήμερα να εισάγει πολλά τρόφιμα- που σημειωτέον καταναλώνει και εκτός εποχής- και να έχει αρνητικό ετήσιο ισοζύγιο ύψους 4,5 δις Ε τα τελευταία χρόνια, το οποίο συμβάλλει στην διόγκωση του χρέους .

Αυτό έγινε γιατί είχαμε όλα αυτά τα χρόνια παρακμή της υπαίθρου, γήρανση και μείωση του αγροτικού πληθυσμού και μέσω των επιδοτήσεων της ΚΑΠ ευνοήθηκαν οι μεγάλες καλλιέργειες (βαμβάκι, τεύτλα, σιτηρά, βιομηχανική ντομάτα, ροδάκινα, καπνά). Η παραγωγή εξελίχθηκε σε κυνήγι των επιδοτήσεων και όχι για να ικανοποιεί τη ζήτηση και την κατανάλωση. Έτσι είχαμε απώλεια της αυτάρκειας της χώρας σε πολλά προϊόντα, αύξηση των εισαγωγών (όπως σιτηρά, φρούτα, λαχανικά, κλπ.)(1) Ταυτόχρονα είχαμε μεγάλη διαφορά εισοδημάτων μεταξύ μιας μειοψηφίας μεγαλοαγροτών και της πλειοψηφίας των μικρών. Εύνοια στις αγροχημικές βιομηχανίες των χημικών εισροών (λιπασμάτων – φυτοφαρμάκων), οι οποίες απορροφούν το μεγαλύτερο ποσοστό του πλεονάσματος του αγροτικού τομέα.

Είχαμε επίσης υποβάθμιση και ρύπανση των εδαφών, μόλυνση και ρύπανση των επιφανειακών και των υπογείων νερών, έλλειψη νερού(εξαγωγή εικονικού νερού). Μεγάλη συμμετοχή στη κλιματική αλλαγή(30%) με τη παραγωγή των αερίων του. Είχαμε επίσης κάθετη μείωση των ιχθυαποθεμάτων και οικονομικό μαρασμό για την παράκτια αλιεία. Το οικοσύστημα του Αιγαίου βρίσκεται υπό κατάρρευση.

Γενικότερα:

• Η ένταξη της ελην γεωργίας στη βιομηχανοποιημένη παγκοσμιοποιημένη γεωργία έχει μετατρέψει και τον έλληνα αγρότη από παραγωγό γεωργικών προϊόντων, σε παραγωγό πρώτων υλών για τη βιομηχανία τροφίμων.

• Έχουμε παραγωγή για την παγκοσμιοποιημένη αγορά και για ότι είναι εμπορεύσιμο μόνο. Ότι είναι όμως σήμερα προσοδοφόρο, αύριο μπορεί να είναι επιζήμιο. Ότι καλλιεργείται σήμερα, αύριο πιθανόν πρέπει να αλλάξει, γιατί μπορεί να εισαχθεί φθηνότερα. Αυτή την ευελιξία, που απαιτείται, είναι δύσκολο να την πετύχει η πλειοψηφία των Ελλήνων αγροτών, γιαυτό και σήμερα επιλέγουν την εγκατάλειψη της παραγωγής αφού επιδοτούνται άσχετα με το εάν παράγουν ή όχι.

• Έχει μπει τέλος στην τοπική παραγωγή διαφορετικών σοδειών και ζώων προσαρμοσμένων στο κλίμα και το έδαφος των περιοχών. Οι ντόπιες ποικιλίες έχουν εκτοπιστεί από τα χωράφια και τους μπαξέδες και έχουν επικρατήσει σχεδόν ολοκληρωτικά, λίγες βελτιωμένες ποικιλίες ανά είδος και ορισμένα υβρίδια , που θέλουν πιο πολύ νερό, φυτοφάρμακα, λιπάσματα. Η ΕΕ θέλει μάλιστα-υποχωρώντας στις αγροχημικές πολυεθνικές-να προωθήσει και τις μεταλλαγμένες ποικιλίες.

• Ταυτόχρονα εισάγουμε κρεμμύδια από την Ινδία, λεμόνια- πορτοκάλια από την Ν. Αφρική. δαμάσκηνα και αχλάδια από τη Χιλή, φακές από τον Καναδά, φασόλια από την Κίνα, ρεβίθια από το Μεξικό, φιστίκια Αίγινας από την Τουρκία, μπάμιες- φασολάκια- πατάτες από την Αίγυπτο. Μειώσαμε την παραγωγή ζαχαρότευτλων…για να εισάγουμε 200.000 τόνους ζάχαρη. Για την εισαγωγή σιτηρών δαπανάμε 250. εκατομμύρια ευρώ την ίδια στιγμή που 150.000 μικρομεσαίοι αγρότες εγκατέλειψαν την παραγωγική διαδικασία. Το ποσοστό των αγροτών στο σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού μειώνεται συνεχώς, από 31% που ήταν το 1981 στο 9,5% το 2009. Βέβαια λόγω της κρίσης το 2009-2010 αυξήθηκαν οι νέοι αγρότες κατά 40.000.

• Οι αγρότες είναι ουσιαστικά οι αποδέκτες των τιμών των αγροτικών προϊόντων που διαμορφώνουν οι μεταπράτες και τα καρτέλ των βιομηχανιών μεταποίησης. Οι καταναλωτές πληρώνουν τιμές 4-6 φορές μεγαλύτερες από αυτές που εισπράττουν οι παραγωγοί .

• Τα 2/3 των πρωτοβάθμιων αγροτικών συνεταιρισμών δεν ασκούν καμία δραστηριότητα, πέραν της εκλογής της συνδικαλιστικής ηγεσίας, ενώ μια σειρά από συνεταιριστικές βιομηχανίες όπως η ΑΓΝΟ, η ΟΛΥΜΠΟΣ, η ΡΟΔΟΠΗ χρεοκόπησαν ή πουλήθηκαν σε ιδιώτες( την ίδια μοίρα θα έχει και η ΔΩΔΩΝΗ).
Για τα επόμενα χρόνια (μετά το 2013 που τελειώνουν οι σημερινές επιδοτήσεις) η ΕΕ βάζει ως στόχο την ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ, που δεν θα βασίζεται ούτε στον ατομικό αγρότη, ούτε στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά στην ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, στην οποία οι κάτοχοι του κλήρου δεν θα είναι πλέον ανεξάρτητοι ή συνεταιρισμένοι παραγωγοί αλλά μέτοχοι. Οι επενδύσεις του αγροτικού προϋπολογισμού της ΕΕ, θα στραφεί προς τις μεγάλες βιομηχανοποιημένες αγροτικές εταιρείες, σε βάρος των μικρομεσαίων παραγωγών και θα στηριχθεί σε τραπεζική χρηματοδότηση με νέα «ευέλικτα χρηματοπιστωτικά εργαλεία.
Μια τέτοιου τύπου αναδιάρθρωση θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη συγκεντροποίηση γύρω από την τροφή (ήδη σήμερα 7 μύλοι διακινούν το 70% των αλεύρων στην χώρα) και την εξάρτηση της διατροφής του πληθυσμού από τις εταιρίες.

Ποια είναι η διέξοδος όσον αφορά στον αγροδιατροφικό τομέα;

Θα χρειασθεί να επιστρέψουμε στην «αγροτική» οικο-γεωργία( το οικο- όχι μόνο με την έννοια του οικολογικού, αλλά και με την αρχαιοελληνική έννοια του «οικου»), που θα ικανοποιεί τις βιοτικές ανάγκες της αλυσίδας: αγρότης-κοινότητα-περιοχή-χώρα και δεν θα στηρίζεται στην εταιρική παραγωγή, αλλά θα:

• Απαιτεί τον «πολυλειτουργικό» αγρότη με ολοκληρωμένα αγροκτήματα με πολλά διαφορετικά είδη ζωντανών-ζωϊκών,φυτικών, με βελτιωμένο έδαφος και περιβάλλον, με ντόπια βιοποικιλότητα, με μεταποίηση-διάθεση προϊόντων με κοινοτίστικη αντίληψη για αναζωογόνηση της υπαίθρου…

• Αποφύγει το σύστημα των μεσαζόντων και θα επιδιώξει σωστές και δίκαιες τιμές με βιώσιμη παραγωγή της εγγύτητας για ικανοποίηση βιοτικών αναγκών μέσω της διανομής της εγγύτητας(μικρές διαδρομές από την παραγωγή στην κατανάλωση.

• Προωθήσει την αναδιάρθρωση αναγκών, τον αντικαταναλωτισμό, τη μείωση των εξωτερικών εισροών. Θα αποκαταστήσει στη διατροφή μας το μεσογειακό διατροφικό μοντέλο με μείωση της κατανάλωσης κρέατος

• Επιστρέψει στη λογική της υγιεινής τροφής(παραγωγή και για τον ίδιο τον αγρότη και την τοπική αγορά και όχι για την απρόσωπη αγορά) με πέρασμα από το χημικό τρόπο παραγωγής σε βιολογικό, βιοδυναμικό ή φυσικό τρόπο παραγωγής καθώς και της αεικαλλιέργειας (permacalture), δίνοντας τη δυνατότητα στους αναγεννητικούς μικροοργανισμούς του εδάφους να το εξυγιάνουν και μετατρέποντας σε οργανική ύλη τα υπολλείμματα.

• Μεταποιήσει τα προϊόντα διατροφής και ένδυσης(π.χ. ανασύσταση υφαντουργείων, που σήμερα έχουν μετακομίσει σε γειτονικές χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, να ανασυστήσει τις βιομηχανίες ζάχαρης)

• Θα δημιουργήσει τοπικά βιομηχανικά οικοσυστήματα (απόβλητα μονάδων, επεξεργάσιμη ύλη για άλλες), που θα στηρίζονται όσο γίνεται λιγότερο στον εταιρικό τρόπο παραγωγής και περισσότερο αυτοδιαχειριστικές δομές εργασίας.

• Θα διατηρήσει, αναπτύξει και διακινήσει τις ντόπιες ποικιλίες-ράτσες και θα αποκρούσει τα γενετικά τροποποιημένα(μεταλλαγμένα)

• Θα αναβλαστήσει τα δάση, θα σταματήσει την ερημοποίηση, θα αποκαταστήσει την άγρια φύση, τα ποτάμια τις λίμνες και τις παραλίες, θα αναζωογονήσει τα εδάφη αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).

• Συνδυασθεί με τον αγροτουρισμό, όπου οι γεωργοί θα είναι ταυτόχρονα παραγωγοί, ξενοδόχοι, μάγειροι, κ.λ.π. Θα καταργήσει τη λεηλασία της θάλασσας από τα μεγάλα αλιευτικά και θα αναζωογονήσει την παράκτια αλιεία.

• Διατηρήσει και θα αναζωογονήσει τις μικρές κοινότητες και τις σημερινές «φθίνουσες περιοχές».

Πιο συγκεκριμένα:

Οι μορφές της κοινωνικής αντίστασης απέναντι στον ολοκληρωτικό έλεγχο της τροφής και της παραγωγής της από τις εταιρείες, περνάνε μέσα από μια σειρά δομών που αμφισβητούν τους τρόπους παραγωγής και τα κριτήρια που βάζει η οικονομία της μεγιστοποίησης του κέρδους. Μερικές από αυτές θα μπορούσαν να ήταν:

• Ίδρυση εναλλακτικών δικτύων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών που βασίζονται στην αμοιβαιότητα και την εμπιστοσύνη σε σχέση με την ποιότητα και τις τιμές των προϊόντων. Πρόκειται για μικρά και διαφανή, εύκολα διαχειρίσιμα δίκτυα όπου όλοι γνωρίζονται και οδηγούν στην παράκαμψη των μεσαζόντων(2).

• Δημιουργία κολεκτιβίστικων δομών αγροτικής παραγωγής από τους ίδιους τους αγρότες και προσπάθεια διακίνησης των προϊόντων τους έξω από τα εταιρικά κυκλώματα σε άμεση συνεργασία με κοινωνικά δίκτυα και κολεκτιβίστικες ομάδες διακίνησης προϊόντων, με «καλάθια» και μικρά συνεταιριστικά μαγαζιά, με λοιπά κινήματα στα αστικά κέντρα.

• Δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα ή αχρήματα.

• Καταλήψεις κρατικής και εκκλησιαστικής γης από κινήματα ανέργων σε μια προσπάθεια αυτοαξιοποίησης της
παραγωγικής τους δυνατότητας. Μεγαλύτερες ομάδες και συλλογικότητες να επιδιώξουν να εγκατασταθούν σε παρατημένα χωριά, λύνοντας τα τυχόν νομικά προβλήματα που πιθανά να υπάρχουν.

• Καλλιέργεια αστικής και περιαστικής δημοτικής γης από κινήματα γειτονιάς(π.χ. κοινωνικός αγρός στο Ελληνικό), από συνταξιούχους ή «καλλιεργητές του σαβατοκύριακου» και του «ελεύθερου χρόνου».

• Ανασύσταση της αγροτικής παραγωγής στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές, με συλλογικές αγροτικές καλλιέργειες, με ομάδες παραγωγών και μικρούς αυτοδιαχειριζόμενους συνεταιρισμούς, που θα βασίζονται στην ποικιλία των παραγόμενων προϊόντων.

• Εσωτερική αντίστροφη μετανάστευση(όχι εξωτερική στην οποία στρέφονται πολλοί άνεργοι νέοι σήμερα) με συλλογικές μετεγκαταστάσεις ανέργων νέων των πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης. Η ζωή σε τερατουπόλεις, όπως η Αθήνα δεν είναι βιώσιμη και θα πρέπει να πετύχουμε την αποκέντρωση(με κίνητρα και οικονομικές διευκολύνσεις για εθελοντική μετεγκατάσταση στην ύπαιθρο και δημιουργία αγροτοτουριστικών εκμεταλλεύσεων και σε μειονεκτικές περιοχές. Οι χώροι αυτοί, εναλλακτικοί προς το σύστημα, θα είναι ταυτόχρονα χώροι επιβίωσης και κοινωνικοπολιτικής δράσης.

• Οικοκοινότητες με τη μορφή διευρυμένων οικογενειών (όχι γενετικής συγγένειας, αλλά ιδεολογικής συγγένειας και με όλες τις ηλικίες- η τρίτη ηλικία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη , η επιβίωσή της αδύνατη στο μέλλον από ένα καταρρέον συνταξιοδοτικό σύστημα), κύτταρα των μελλοντικών χωρικών κοινοτήτων-δήμων. Το κοινό χαρακτηριστικό τους το «κοινό ταμείο»

• Θα χρειασθεί χιλιάδες γεωργών -αγροτικών κοινοτήτων να επιστρέφουν στο έδαφος χιλιάδες τόνους οργανικής ουσίας/ χρόνο(συμβάλλοντας έτσι στην αποκατάσταση του αποσταθεροποιημένου κλίματος), παράγοντας ταυτόχρονα υγιεινότερα και φθηνότερα προϊόντα διατροφής. Θα χρειασθεί να κάνουν εξοικονόμιση και αυτοπαραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ εγκαθιστώντας στα υπόστεγα, στις αποθήκες, στα σπίτια κ.λπ. μικρά αποκεντρωμένα συστήματα, βοηθώντας στην αποκεντρωμένη παραγωγή και διανομή της ενέργειας. Απαιτώντας ταυτόχρονα την κοινωνικοποίησή της, με δημοτικοποίηση της παραγωγής -διανομής ενέργειας. Για παράδειγμα τα δίκτυα Μέσης και Χαμηλής Τάσης (ΜΤ-ΧΤ) να πάνε στους δήμους και τα Υψηλής Τάσης(ΥΤ) στις περιφέρειες και όχι στους ιδιώτες κεφαλαιούχους που απαιτεί η τρόικα και η κυβέρνηση.

• Θα χρειασθεί, ακολουθώντας την στρατηγική της τοπικοποίησης-επανατοπικοποίησης να δημιουργήσουμε την αποκεντρωμένη, αμεσοδημοκρατική και δίκαιη κοινωνία της ισοκατανομής πόρων και εξουσίας, ξεκινώντας από τις τοπικές κοινωνίες.

Δεν χρωστάμε, δεν πουλάμε, δεν πληρώνουμε!!!

Το σύνθημα αυτό των επιτροπών των σωματείων, των διάφορων κινήσεων και των συνελεύσεων των πλατιών, θα είναι πέρα για πέρα σωστό, αν συμπληρωθεί και με το εξής: Δεν θέλουμε ούτε χρειαζόμαστε τα λεφτά τους!!!

Για να είμαστε σε θέση όμως να το πούμε αυτό θα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και σαν πολίτες και σαν κοινωνία γενικότερα. Να κάνουμε μια στροφή και να απαιτήσουμε και από τους εαυτούς μας και από τη συλλογική κοινωνική συνείδηση να θέσει τις βάσεις για μια τέτοια υπέρβαση.

Να επαναπροσδιορίσουμε τις βασικές μας ανάγκες και τον τρόπο ικανοποίησή τους με όσο γίνεται μικρότερο κοινωνικό και οικολογικό αποτύπωμα, επιδιώκοντας την «ευημερία της λιτότητας» και την αυτοανάπτυξη-αυτοπραγμάτωση των ανθρώπων-προσώπων(με την έννοια των πολύπλευρων-με πολλές δεξιότητες- ανθρώπων και όχι των μονοδιάστατων σημερινών ατόμων, που το μόνο που ξέρουν καλά είναι να καταναλώνουν). Να μη θεωρούμε φτώχεια την έλλειψη τουμσυμβατικού τους χρήματος για να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας μόνο μέσω των σημερινών αγορών τους. Να μη νοιώθουμε άχρηστοι επειδή δεν μας εξασφαλίζουν μια θέση μισθωτής εργασίας στις εταιρικές επιχειρήσεις τους οι συμβατικοί εργοδότες-καπιταλιστές.

Με λίγα λόγια να αφήσουμε πίσω τις αξίες του κέρδους, του ανταγωνισμού και της εκμετάλλευσης των αδυναμιών του «άλλου». Να ξεπεράσουμε τον πολιτισμό της ανάπτυξης, της μεγέθυνσης και της ταύτισης της ευτυχίας με τις δυνατότητες που έχει ο καθένας να κατέχει και να καταναλώνει ατομικά. Αυτό και μόνο δεν οδηγεί σε αίσθημα ικανοποίησης, αλλά αντίθετα σε βουλιμική παθογένεια, σε καθημερινό στρες και κατάθλιψη – γιαυτό και το σύστημα προτείνει τη «θεραπεία schopping”- και τελικά σε κρίση των συνολικών φυσικών πόρων. ‘Oσο και να επιδιώκει το καπιταλιστικό σύστημα να μεγαλώσει την «πίτα», αυτό δεν μπορεί να γίνει ερήμην του πλανήτη που διαθέτει περιορισμένους πόρους και θέτει όρια. Το μόνο που καταφέρνει σε αυτή τη φάση το σημερινό μοντέλο «ανάπτυξης» είναι -όχι να μεγαλώνει-αλλά να «φουσκώνει» την πίτα έτσι ώστε οι «φούσκες» που δημιουργούνται κάποια στιγμή να σπάνε με επακόλουθο οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις.