Τράπεζα για τους φτωχούς

[Rose]

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=506249

Ημερομηνία δημοσίευσης: 20/11/2009
TA NEA

Τράπεζα για τους φτωχούς

(...) Ο νεαρός Ζοακίμ, εμπνευσμένος από τη θεολογία της απελευθέρωσης, αυτό το κίνημα των απλών κληρικών που στη Λατινική Αμερική υπερασπίστηκαν τους φτωχούς από την εκμετάλλευση και τις δικτατορίες, πήρε στα χέρια του την κατάσταση. Ίδρυσε στη φαβέλα την πρώτη κοινοτική τράπεζα της Βραζιλίας, που σύντομα έγινε απαραίτητο εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη του συνοικισμού. «Όλα άρχισαν βάζοντας ένα πολύ απλό ερώτημα», εξηγεί στη δημοσιογράφο Ανιές Ρουσό ο Ζοακίμ. «Γιατί είμαστε φτωχοί; Τι έχουν οι πλούσιοι που δεν έχουμε εμείς;». Έτσι οδηγήθηκε στη δημιουργία ενός τοπικού νομίσματος, του πάλμας, για τις εμπορικές συναλλαγές στον συνοικισμό.

Η τράπεζα ξεκίνησε με αρχικό κεφάλαιο περίπου 600 ευρώ. Κι άρχισε αμέσως να δίνει δάνεια με πολύ χαμηλό τόκο. Πέρυσι έδωσε 910 επιχειρηματικά και 1.200 καταναλωτικά δάνεια. Το τοπικό εμπόριο έχει αυξηθεί 30%. Και το 93% των αγορών των κατοίκων γίνεται στο εσωτερικό του συνοικισμού. Η δραστηριότητα της Τράπεζας Πάλμας έδωσε ζωή στην τοπική οικονομία και δημιούργησε 2.000 θέσεις εργασίας στη φτωχογειτονιά.

Η ιδέα του Ζοακίμ είχε τόση επιτυχία που γρήγορα βρήκε μιμητές. Από το 2003, ο Ζοακίμ Μέλο διευθύνει το Ινστιτούτο Πάλμας, που στόχος του είναι να διαδώσει τις ιδέες που εφάρμοσε στη φαβέλα της Φορταλέζα. Άλλες 47 τέτοιες κοινοτικές τράπεζες έχουν ξεφυτρώσει στη Βραζιλία. Και 3.600 στη Βενεζουέλα. Μια συνεργασία με τη Λαϊκή Τράπεζα της Βραζιλίας, που εγκαινιάστηκε από τον ίδιο τον πρόεδρο Λούλα, διεύρυνε τις δραστηριότητες της Τράπεζας Πάλμας και σε άλλες φτωχές συνοικίες, όπου οι παραδοσιακές τράπεζες διστάζουν να εγκατασταθούν.

Σήμερα, το χαρτοφυλάκιο της «τράπεζας των φτωχών» ξεπερνάει τα 800.000 ευρώ. Το νόμισμά της αναγνωρίζεται από το επίσημο κράτος και έχει αντίκρισμα στο εθνικό νόμισμα. Το όνειρο του Ζοακίμ- που έγραψε τις εμπειρίες του στο βιβλίο «Βίβα φαβέλα: Όταν οι φτωχοί παίρνουν την τύχη τους στα χέρια τους» - είναι να ιδρύσει τη χιλιοστή κοινοτική τράπεζα στη Βραζιλία την προσεχή χρονιά. Γιατί, όπως λέει, «ό,τι είναι καλό, πρέπει να επαναλαμβάνεται, για να μην ξεχνιέται».

Από την στήλη Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά

19/11/2009

[Rose]

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=Blog&file=page&blogger=mprizas&pid=1361

Η Τράπεζα Των Φτωχών

Μια τράπεζα αλλιώτικη από τις άλλες. Μια τράπεζα που επενδύει στη δυναμική του ανθρώπου κι όχι στην ανικανότητά του να φέρει εις πέρας τις ‘ υποχρεώσεις’ του. Μια τράπεζα που διέσυρε τις σύγχρονες δυτικές οικονομικές αυθεντίες, χρησιμοποιώντας μεθόδους πρωτόγνωρες τόσο για τη σύναψη δανείων όσο και για την πληρωμή τους.
 
Ο Muhammad Yunus  ο ιδρυτής της τράπεζας των φτωχών από το μακρινό Μπαγκλαντές είναι δω, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι μόνο η εμπιστοσύνη στους ανθρώπους μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική ευημερία την τράπεζα αλλά παράλληλα και την κοινωνία.
 
Ο  Muhammad Yunus ξεκίνησε την προσπάθειά του το 1976 δανείζοντας μικροποσά σε κάποιους αγρότες που τους έπνιγαν τα χρέη. Εκείνοι αποδειχτήκαν πολύ πιο τίμιοι απ’ ότι κανείς θα περίμενε επιστρέφοντας τα δανεισμένα. Έτσι ιδρύθηκε η τράπεζα, η οποία δανείζει μόνο σ’ εκείνους που έχουν ανάγκη, με όρους που θα  ζήλευαν και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα.  Μοναδική υποχρέωση των δανειοληπτών είναι ο συνεταιρισμός τους με άλλους αγρότες ώστε να είναι τουλάχιστον πέντε. Έτσι τους δίνει χείρα βοηθείας όχι μόνο για την αποπληρωμή του χρέους σε εύλογο χρονικό διάστημα, αλλά και για την παραπέρα οικονομική τους άνοδο. 

Μετά από αυτό το σπουδαίο εγχείρημα ο Yunus ετοιμάζεται να βάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος στη χώρα του.
 
Έχει ήδη λάβει το Νόμπελ ειρήνης. Τώρα περιμένει και το Νόμπελ   από τους ίδιους τους συμπατριώτες του. Εμείς τι να πούμε, απλά Καλή Επιτυχία!

[Rose]

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_17/02/2007_216419

«Τράπεζα των φτωχών»: Το χρήμα δεν είναι το παν
Του M. Bakri Musa*

Ο Μοχάμεντ Γιουνούς, ο ιδρυτής της τράπεζας Grameen, έχει κερδίσει διεθνείς επαίνους, αλλά και το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, γιατί κατάφερε να βγάλει από τη φτώχεια εκατομμύρια χωρικούς του Μπαγκλαντές χορηγώντας τους μικροδάνεια. Συναρπάζει το ακροατήριό του με ιστορίες για το πώς λίγα δολάρια μπορούν να μεταμορφώσουν τη ζωή των δανειοληπτών, επιτρέποντας σε χρεοκοπημένους χωρικούς να ελευθερωθούν από τα νύχια αδίστακτων τοκογλύφων ή δίνοντας τη δυνατότητα σε φτωχούς κατοίκους των πόλεων, σε μεγάλο ποσοστό γυναίκες, να στήσουν μικρές επιχειρήσεις που εξασφαλίζουν την επιβίωση της οικογένειάς τους.

Ωστόσο, η επιτυχία της τράπεζας Γκραμίν δεν οφείλεται μόνο στο πλήθος των δανείων που χορηγεί, αλλά και στις αλλαγές συμπεριφοράς που απαιτεί από τους δανειολήπτες της. Γι’ αυτόν τον λόγο, ορισμένες απόπειρες μίμησης αυτής της θαυμάσιας πρωτοβουλίας σε άλλες χώρες δεν ήταν και τόσο επιτυχημένες.

Η Μαλαισία, για παράδειγμα, έχει ένα παρόμοιο πρόγραμμα, υπό την αιγίδα της κυβέρνησης, όμως η επιρροή του στη μείωση της φτώχειας είναι αμελητέα. Απεναντίας, έχει συντελέσει στη συσσώρευση δανείων που δεν αποπληρώνονται. Καθώς η κυβέρνηση επωμίζεται τα λειτουργικά κόστη, το πρόγραμμα απέκτησε γρήγορα μια υπερμεγέθη γραφειοκρατία που δαπανά περισσότερο χρόνο εκπαιδεύοντας υπαλλήλους παρά συμβουλεύοντας τους δανειολήπτες, ενώ πολλά δάνεια πηγαίνουν σε άτομα με πολιτικές διασυνδέσεις. Η πρόσφατη καταδίκη ενός υψηλόβαθμου στελέχους του προγράμματος για διαφθορά αντανακλά την προβληματική κατάσταση του συστήματος.

Ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η μαλαισιανή πρωτοβουλία δεν κατάφερε επίσης να αλλάξει αρνητικές πολιτιστικές και θρησκευτικές αντιλήψεις σχετικά με την πρακτική του έντοκου δανεισμού. Αρχικά, το πρόγραμμα καμουφλάρισε τους τόκους αποκαλώντας τους «λειτουργικά έξοδα». Αυτή η ανικανότητα να αλλάξουν οι τοπικές πολιτιστικές σταθερές είναι ένα κοινό πρόβλημα που έχει οδηγήσει σε αποτυχία του μικροδανεισμού και σε άλλες χώρες. Στην αγροτική Ινδία, για παράδειγμα, η συμμετοχή των γυναικών σε επιχειρηματικές δραστηριότητες συνάντησε μεγάλη αντίδραση και τα διαζύγια αυξήθηκαν κατακόρυφα.

Οταν του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ πέρυσι, ο Μοχάμεντ Γιουνούς είπε ότι η Τράπεζα Γκραμίν έχει χορηγήσει περίπου 6 δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία 30 χρόνια σε δάνεια που το καθένα ανερχόταν κατά μέσο όρο στα 130 δολάρια. Μια πρόβλεψη-κλειδί του προγράμματος είναι ότι τα δάνεια πρέπει να δαπανώνται σε δραστηριότητες που παράγουν εισόδημα και όχι για κατανάλωση. Αλλά εκείνο που έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία είναι ότι οι δανειολήπτες της Γκραμίν πρέπει επίσης να υποσχεθούν συμμόρφωση με τις «16 υποχρεώσεις» του προγράμματος, στις οποίες περιλαμβάνονται ο οικογενειακός προγραμματισμός, η εκπαίδευση των παιδιών τους, το να μην παίρνουν ούτε να δίνουν προίκα, καθώς και να ασπασθούν τις αρχές «της πειθαρχίας, της ενότητας, του θάρρους και της σκληρής δουλειάς» σε όλες τις πλευρές της ζωής τους.

Η μεγαλύτερη έμφαση στις αξίες παρά στο χρήμα είναι σοφή συμβουλή, και όχι μόνο για τους φτωχούς αγρότες του Μπαγκλαντές. Η επιτυχία του Γιουνούς εμπνέει και άλλους να ακολουθήσουν το πρόγραμμα της τράπεζας Γκραμίν. Διάφορες κρατικές υπηρεσίες, μη κυβερνητικές οργανώσεις και εμπορικές επιχειρήσεις εισέρχονται στο πεδίο αυτό. Υπάρχουν ακόμα και διαδικτυακές επιχειρήσεις που συνδέουν δανειστές και δανειολήπτες.

Ωστόσο, αυτές οι καλών προθέσεων προσπάθειες θα αποτύχουν –όπως έδειξε η μαλαισιανή εμπειρία– αν εστιάσουν μόνο στον δανεισμό και όχι στην αλλαγή εδραιωμένων πεποιθήσεων και συμπεριφορών. Η μαλαισιανή πρωτοβουλία μπορεί να είχε καλύτερα αποτελέσματα αν δεν συνέδεε το πρόγραμμα με το πολιτικό κατεστημένο, σύνδεση που ήταν ο κύριος λόγος του εκφυλισμού του σε πολιτικό πατρονάρισμα. Οι δανειστές θα έπρεπε επίσης να διδάξουν στους δανειζόμενους στοιχειώδεις αρχές για τη διαχείριση μιας μικρής επιχείρησης και να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να διαπραγματευτούν εκπτώσεις προς όφελος των πελατών τους. Σε μια προσπάθεια να βοηθήσει φτωχούς ψαράδες να εκμηχανίσουν τις βάρκες τους, η τράπεζα απλώς τους χορήγησε τα χρήματα. Οι τοπικοί προμηθευτές, μόλις έμαθαν ότι ξαφνικά οι ψαράδες έχουν χρήματα στα χέρια τους, ανέβασαν κατακόρυφα τις τιμές τους βάζοντας σε κίνδυνο την οικονομική βιωσιμότητα του προγράμματος.

Εργαλείο εκσυγχρονισμού

Το πιο σημαντικό μάθημα που έδωσε η τράπεζα Γκραμίν είναι ότι οι πολιτιστικές αξίες, ακόμα και εκείνες που είναι περιχαρακωμένες, μπορούν να μεταβληθούν με επιτυχία. Το Μπαγκαντές είναι μουσουλμανική χώρα, όπου αντιλήψεις όπως η επιβολή τόκου στον δανεισμό και η αντισύλληψη θεωρούνται «αντιϊσλαμικές». Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τα μικροδάνεια ως εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης αλλά και πολιτιστικού εκσυγχρονισμού, ο Γιουνούς μεταβάλλει τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά των συμπατριωτών του σε επίπεδο βάσης. Πόσες οικογένειες του Μπαγκλαντες δεν καταδικάστηκαν στη φτώχεια εξαιτίας του υπερβολικά μεγάλου αριθμού παιδιών που αποκτούν και της πατροπαράδοτης συνήθειας να δίνουν υπέρογκες προίκες;

Οι λειτουργικές λεπτομέρειες των προγραμμάτων της Γκραμίν είναι κι αυτές σημαντικές. Απαιτώντας εβδομαδιαίες πληρωμές, υπενθυμίζει διαρκώς στους δανειολήπτες τις υποχρεώσεις τους έτσι ώστε να μην τις αμελούν και κατόπιν να αδυνατούν να τις εκπληρώσουν. Η στενή σχέση ανάμεσα στους δανειστές και τους δανειζόμενους σημαίνει ότι οι τελευταίοι γνωρίζουν ακριβώς τις συνέπειες της μη αποπληρωμής του χρέους τους: άλλοι δυνητικοί δανειολήπτες –συχνά συγχωριανοί τους– θα στερηθούν την ευκαιρία να πάρουν κάποια χρήματα. Η έμφαση που δίνει η Γκραμίν στην αλλαγή συμπεριφοράς μπορεί πράγματι να συμβάλει περισσότερο στην έξοδο των ανθρώπων από την ένδεια απ’ ό,τι τα ίδια τα χρήματα.

Το θαύμα της τράπεζας Γκραμίν έγκειται στο ότι χρησιμοποιεί αυτά τα μικροδάνεια ως κοινωνικό τονωτικό για να πραγματοποιηθούν απαραίτητες αλλαγές στην προσωπική συμπεριφορά και τις πολιτιστικές αξίες. Αυτό το σημείο-κλειδί συχνά παραβλέπεται από εκείνους που με ενθουσιασμό προσπαθούν να μιμηθούν τις επιτυχίες της τράπεζας.

*Μαλαισιανής καταγωγής, ο Μ. Μπάκρι Μουζά είναι χειρουργός στο νοσοκομείο Μόργκαν Χιλ της Καλιφόρνιας και αρθρογραφεί στην εφημερίδα Malaysia-Today.