Πανθεϊστικά μηνύματα στην σύγχρονη Ελληνική λογοτεχνία

[Ορφέας]

    Μας έλλειψες αδελφέ suida.... Θα πρέπει να ξεκουράστηκες βέβαια, οπότε χρειάζεται τώρα να αναπληρώσεις και τα ....κενά των απουσιών σου....

Έρρωσο....

[Rose]

ΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΗΛΙΟΓΕΝΝΗΤΗΣ

Κάποια ρόδα είν’ έτοιμα νανθίσουν
εδώ κάτου κ’ εδώ πέρα
με τ’ αρχαία τα ροδοκάλια

και προσμένουν τα καινούργια αηδόνια
να τους γλυκοκελαιδήσουν
μέσ’ στον ολογάλανον αέρα.

Κωστής Παλαμάς

[Rose]

http://www.sed.gr/cgi-bin/ikonboard/ikonboard.cgi?act=ST;f=14;t=131

1914. Tαξιδεύει [ο Καζαντζάκης] μαζί με τον Άγγελο Σικελιανό στο Άγιον Όρος, όπου διαμένουν επί σαράντα ημέρες σε διάφορα μοναστήρια. Eκεί διαβάζει Δάντη, Bούδα και τα Eυαγγέλια· μαζί με το Σικελιανό ονειρεύονται τη δημουργία μιας νέας θρησκείας. Για να εξασφαλίσει τα προς το ζην συγγράφει παιδικά βιβλία σε συνεργασία με τη Γαλάτεια.

http://www.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2507

Στη νεότερη εποχή, ο χώρος των Δελφών συνδέθηκε με την προσπάθεια αναβίωσης της δελφικής ιδέας, από τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό και τη σύζυγό του Εύα, οι οποίοι παρουσίασαν δύο παραστάσεις αρχαίου δράματος, το 1927 και το 1930, θέλοντας να δημιουργήσουν ένα νέο πνευματικό ομφαλό της γης.
_________________________________________________________________________________

Σχόλια: Εξαιτίας των πανθεϊστικών αντιλήψεων του Σικελιανού και του Καζαντζάκη, ενώ προτάθηκαν για Νόμπελ Λογοτεχνίας, το συντηρητικό χριστιανικό κατεστημένο, σαμποτάρισε την υποψηφιότητά τους.

[Rose]

http://www.e-lefkas.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=336

AΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ: Ποιητής μυσταγωγός της Ελληνικής φύσης, της Ελληνικής Γλώσσα

Από τις σπουδαιότερες μορφές των νεοελληνικών γραμμάτων, γεννημένος στη Λευκάδα το 1884 ο 'Αγγελος Σικελιανός. Είναι ο λυρικός ποιητής του «Αλαφροΐσκιωτου», ο οραματιστής του «Πεζού Λόγου», ο τραγικός συγγραφέας της «Σίβυλλας», ο μεγαλόπνοος εμπνευστής της «Δελφικής Ιδέας», ο απόστολος της παγκόσμιας ελευθερίας και αδελφοσύνης, της οικουμενικότητας των πολιτισμικών αξιών, της ενότητας του Έρωτος, ο στοχαστής με την ενορατική γνώση και τα μεταφυσικά ερωτήματα. «Ο άρχοντας της λαλιάς μας», όπως τον αποκάλεσε ο Σεφέρης, οδήγησε τον ελληνικό ποιητικό λόγο σε ορισμένες από τις υψηλότερες κατακτήσεις του. Μέσα στις ιστορικές συγκυρίες που ορίζουν την αρχή της νέας χιλιετίας, το πνευματικό έργο και η δράση του Σικελιανού αποχτούν μια νέα επικαιρότητα, που συναρτάται με ζωτικά προβλήματα και αιτήματα της εποχής μας.

Ο Σικελιανός ταυτίζει τη ζωή του με το έργο του, την Ποίηση με την Πράξη. «Ξεκινά από μια βιωματική σύλληψη της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση που πραγματώνεται μέσα από τη διονυσιακή ταύτιση του έφηβου ποιητή με τον πάτριο φυσικό χώρο και τις αξίες του» Tα αρχαιοελληνικά μυθολογικά θέματα κατακλύζουν την ποίηση του, ο μύθος ξαναγεννιέται. Κυρίαρχες μορφές του έργου του είναι ο Διόνυσος, η πανάρχαια μητέρα - θεά, σύμβολο της μητρότητας και της ενότητας της ζωής, ο Δαίδαλος, ο Ορφέας, αλλά και ο Χριστός σε μια προσπάθεια του ποιητή να συνθέσει την αρχαία θρησκεία με το χριστιανισμό.¹ Αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους άλλους ποιητές, είναι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται τα περισσότερα από τα αρχαιοελληνικά μυθικά πρόσωπα του Σικελιανού. Eίναι πρόσωπα που ζουν και κινούνται μέσα στη δική μας εποχή. Η ποίηση του κινείται έξω από το χρόνο και το χώρο, γιατί μόνο έτσι μπορεί να προσεγγίσει, όπως πίστευε ο ποιητής, το πραγματικό νόημα της ιστορίας και να ξαναβρεί τις χαμένες πηγές της ζωής.

H αγάπη του προς το ελληνικό φως και τον άνθρωπο και η μεγάλη του επιθυμία να φτάσει στην ουσία των πραγμάτων και να επικοινωνήσει μυστικά με αυτήν, τον οδηγούν σε ποιητικές συνθέσεις μοναδικές στη νεότερη ποίηση. Πίστευε στην ηγετική αποστολή του ποιητή και στην αξεχώριστη ενότητα της ποίησης - πράξης, δηλαδή της θεωρητικής και της πρακτικής ζωής, στην αγνότητα των ποιητικών του προθέσεων, στη συμφιλίωση των αντιθέσεων και ιδιαίτερα στη συμφιλίωση των ανθρώπων, των ανθρώπων και της φύσης. Aναζήτησε μέσα στην ποίησή του την ενότητα και τη φιλότητα στον κόσμο. H προσπάθεια του Σικελιανού για τη συμφιλίωση των αντιθέσεων δεν περιορίζεται μόνο στην ποίησή του, αλλά απαντά και στις θεωρητικές του διατυπώσεις και στις διάφορες δραστηριότητές του.

Το όνομα του 'Αγγελου Σικελιανού είναι αναπόσπαστα δεμένο με τους Δελφούς, ένα από τα ελληνικά ιερά κέντρα της αρχαιότητας, που το επέλεξε ως κέντρο της παρέμβασής του στα πολιτισμικά μας πράγματα, για την αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος, επειδή πίστευε ότι ο χώρος αυτός ως σύμβολο και ως μνήμη εγκλείει δυναμικά την ικανότητα μιας οικουμενικής ιδεολογικής ακτινοβολίας πάνω σε ολόκληρη τη γη. Ο Σικελιανός ανέλαβε να πραγματοποιήσει τη Δελφική Ιδέα, σαν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα οικουμενικής ειρήνης και αδελφότητας των λαών. Το αίτημα της παγκόσμιας συναδέλφωσης, επιστέγασμα όλης της υπαρξιακής διαλεκτικής του πορείας, ο ποιητής επιδίωξε να πραγματώσει με τη γνωστή Δελφική Ιδέα, που εκφράστηκε στη συγκεκριμένη ­χρονικά και τοπικά­ Δελφική του Προσπάθεια (1926-1932). Ο οικουμενισμός του Σικελιανού απορρέει από την οικουμενικότητα του πολιτισμικού προβλήματος που απαιτεί οικουμενικές λύσεις. H Δελφική Προσπάθειά του είχε σαν στόχο της την υλοποίηση της αντίληψης αυτής. Πίστευε πως με την ποίησή του μπορούσε να αντιμετωπίσει τα πάντα, ακόμη και τους πολέμους. Ο ίδιος γράφει «Ήταν μια μαρτυρία τής τότε εσωτερικής μου αντίστασης μπροστά στην εποχή μας».

H ποίηση για το Σικελιανό είναι παντοδύναμη. Mε το έργο του ανανέωσε τη νεοελληνική, αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία. Σύμφωνα με τον Κ.Θ. Δημαρά «Η προσπάθεια της γενιάς του 1880, ο πόθος για μια σύνθεση, όπου θα έμπαιναν τα λογής στοιχεία της ελληνικής παράδοσης και μαζί οι πνευματικές επιτεύξεις της Δύσης, ολοκληρώνεται με το έργο του Σικελιανού. Αυτό που εζήτησε εκείνη η γενιά, το επέτυχε ο Σικελιανός». H παρουσία του στα γράμματα για μισό περίπου αιώνα ήταν ζωντανή και γόνιμη για τη λογοτεχνία. H γενιά που ακολούθησε, η γενιά του ‘30, όπως επικράτησε να λέγεται, είχε μια δημιουργική συνομιλία με το ποιητικό έργο του. Aνανέωσε με τις τολμηρές ποιητικές του εικόνες, με τη ζωντανή νεοελληνική γλώσσα, τα εκφραστικά λογοτεχνικά μέσα. Σε αρκετά ποιήματά του, ιδιαίτερα της τελευταίας περιόδου της δημιουργίας του, διατύπωσε με τον πιο εύγλωττο τρόπο την αγάπη του όχι μόνο προς τους ανθρώπους της πατρίδας του, αλλά προς όλους τους ανθρώπους του κόσμου. Eίναι μια αγάπη πανανθρώπινη. O Σικελιανός υπήρξε ένας οικουμενικός ποιητής. H ολοκληρωμένη συνείδηση του είναι ο τέλειος Aνθρωπισμός, που περνά μέσα από τον ελληνικό λαό και την ελληνική παράδοση και φτάνει να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους. Σύγχρονοι μελετητές του έργου του όπως ο Ζήσιμος Λορεντζάτος δεν διστάζουν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο 'Αγγελος Σικελιανός είναι «αδιαφιλονίκητα ο μεγαλύτερος έλληνας ποιητής του 20ού αιώνα».

Bεβαιότατα, του άξιζε το βραβείο Nόμπελ Λογοτεχνίας. Aν δεν του δόθηκε στην κατάλληλη στιγμή, αυτό οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό στην ολιγωρία αυτών που έπρεπε να αποβλέπουν στην προβολή της ελληνικής λογοτεχνίας. Eίναι γνωστό πως η Eταιρία Eλλήνων Λογοτεχνών, όπως επίσης και πολύ σημαντικοί Γάλλοι διανοούμενοι, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Paul Claudel, ο Andre Gide, ο Louis Aragon, ο Paul Eluard, είχαν αποστείλει έκκληση, το 1946, για τη βράβευση του Σικελιανού. H Eταιρία Eλλήνων Λογοτεχνών μαζί με το Σικελιανό είχε εισηγηθεί και το N. Kαζαντζάκη για το βραβείο Nόμπελ Λογοτεχνίας. Oι προσπάθειες επαναλήφθηκαν και τα επόμενα χρόνια, ως το θάνατο του Σικελιανού, το 1951, χωρίς κανένα, δυστυχώς, αποτέλεσμα.

Ας τελειώσουμε τη σύντομη αναφορά μας με τα ίδια τα λόγια του ποιητή. Γράφει προς τον Κωστή Παλαμά:
«Ανήκω στον ανθρώπινο έρωτα. Αλλά για να φτάσω να γνωρίσω μέσα μου - και στους ανθρώπους - το Αιώνιον άνθος του, στηρίζω τα ποδάρια μου στη γη μου, ως κάθε τι που θέλει να πετάξει προς το Φως!»

1ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ Γ. ΚΑΨΩΜΕΝΟΣ, Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 24-06-2001 «ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ Πενήντα χρόνια από τον θάνατό του. Η οικουμενικότητα του ποιητή.»

2Ρίτσα Φράγκου-Κικίλια, «Ανέκδοτο ημερολόγιο από το ταξίδι του 'Αγγελου Σικελιανού στα Ιεροσόλυμα, Απρίλιος – Μάιος 1921», Αθήνα 1998 Ζήσιμος Λορεντζάτος, «'Αγγελος Σικελιανός, Ανθολογία» εκδόσεις Ίκαρος, 1998 ''Αλληλογραφία 1902-1951'' του 'Αγγελου Σικελιανού, επιμέλεια Κ. Μπουρναζάκης, Αθήνα 2000, εκδόσεις Ίκαρος

ΘΩΜΑΣ ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ
Από την εφημερίδα «Τα Νέα της Λευκάδας» 
_______________________________________________________________________________________

¹Σχόλια: Προσπάθησε να αποσυμβολίσει τον χριστιανισμό σύμφωνα με την Αρχαία Παράδοση. Για αυτόν τον λόγο, δεν τον δέχτηκαν ποτέ στην Ακαδημία των Αθηνών, παρότι πολλές φορές προτάθηκε.  Ενώ χρίστηκε υποψήφιος, καταψηφίστηκε, εξαιτίας των αιρετικών του αντιλήψεων.

[Rose]

Οδυσσέας Ελύτης - 'Αξιον Εστί

θα προσπαθήσω να δώσω μία «εσωτερική» ερμηνεία πάνω στο "Αξιον Εστί", και σίγουρα δεν είναι η μοναδική, μια και η ποίηση είναι "μία συμβολική γλώσσα" και κάθε σύμβολο μπορεί να δεχτεί πολλές ερμηνείες.

ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ήλιε νοητέ = Απόλλωνας, Διανόηση, Διάνοια, Αρσενική Δύναμη, Θείο Πνεύμα, Ουράνιο Πνεύμα, Πατέρας Θεός

και μυρσίνη σύ δοξαστική = Διόνυσος, Πάθος, θρησκευτικότητα, Συναισθηματικότητα, θηλυκή ευαισθησία, Μητέρα Φύση, Θεότητα

μη παρακαλώ σας μη λησμονάτε τη χώρα μου !

Καλεί λοιπόν τους δύο πόλους, το Θείο Πνεύμα και την Μητέρα Φύση, να ασχοληθούν με την Ελλάδα μας.

Αετόμορφα έχει τα ψηλά βουνά = αναφέρεται στην Διανόηση, στον Αετό (την υπερσυνείδηση)

στα ηφαίστεια κλήματα σειρά = σύμβολα του πάθους και του Διονύσου

και τα σπίτια πιο λευκά στου γλαύκου το γειτόνεμα ! = δίνει έμφαση στο λευκό και στην λαμπρότητα της Ελλάδας
 
Της Ασίας αν αγγίζει από τη μια της Ευρώπης λίγο αν ακουμπά = βρίσκεται ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση

στον αιθέρα στέκει να και στη θάλασσα μόνη της ! = όμως παρόλα αυτά στέκει μόνη της (έχει την δική της μοναδική προσωπικότητα) στον Αιθέρα (Διανόηση) και στη θάλασσα (συναίσθημα)
 
Και δεν είναι μήτε ξένου λογισμός και δικού της μήτε αγάπη μιά
μόνο πένθος άχ παντού και το φως ανελέητο ! = Και η Διανόηση της (Ελλάδος) δεν είναι απλή λογική, ούτε το συναίσθημα μιας απλής αγάπης, αλλά βαθύ πένθος, βαθιά θλίψη και κατανόηση, και άπλετο Φως (Πνευματικότητα)
 
Τα πικρά μου χέρια με τον Κεραυνό τα γυρίζω πίσω άπ' τον Καιρό = Θυμάται τα ερείπια του πολιτισμού μας, με μεγάλη πίκρα

τους παλιούς φίλους καλώ με φοβέρες και μ' αίματα ! = κάνει επίκληση να ξυπνήσουν τα Πνεύματα των Ηρώων μας, φοβερίζοντας τους (Διανόηση) και δίνοντας τους αίμα (πάθος, συναίσθημα) = Τελετή πνευματισμού (αναφέρεται και στον 'Ομηρο)

Μα' χουν όλα τα αίματα ξαντιμεθεί κι οι φοβέρες αχ λατομηθεί = και το πάθος και η διανόηση έχουν αδυνατήσει

και στον έναν ο άλλος μπαίνουν εναντίον οι άνεμοι ! = και οι άνθρωποι τσακώνονται μεταξύ τους με λόγια (άνεμοι)
 
Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ και μυρσίνη σύ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη λησμονάτε τη χώρα μου !

Με λίγα λόγια, είναι μία επίκληση για βοήθεια προς τον Ουράνιο Πνεύμα και την Μητέρα Φύση, να βοηθήσουν την Ελλάδα να θυμηθεί τον πολιτισμό που έχασε, και καλεί να ξεσηκωθούν τα Ηρωϊκά Πνεύματα, γιατί οι Έλληνες αντί να εργάζονται προς την κατεύθυνση να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να αναστήσουν την Ελλάδα, λογομαχούν μεταξύ τους.

Σε ακόμα πιο λαϊκή μετάφραση…

Θεέ μου βάλε το χέρι σου να σηκώσουμε (να ξυπνήσουμε) την Ελλάδα!

[suida]

                ΤΗΣ    Π Α Τ Ρ Ι Δ Α Σ    ΜΟΥ     ΠΑΛΙ    ΟΜΟΙΩΘΗΚΑ

                 ΜΕΣ   ΣΤΙΣ   ΠΕΤΡΕΣ   ΑΝΘΙΣΑ    ΚΑΙ    ΜΕΓΑΛΩΣΑ

                          ΤΩΝ    Φ Ο Ν Ι Α Δ Ω Ν     ΤΟ     ΑΙΜΑ

                           ΜΕ    Φ Ω Σ     Ξ Ε Π Λ Η Ρ Ω Ν Ω



          ΜΑΚΡΙΝΗ     ΜΗΤΕΡΑ           Ρ Ο Δ Ο    ΜΟΥ    ΑΜΑΡΑΝΤΟ.

                                                                              roze....