Κι όσον αφορά στον "Αραβικό Καταλύτη" της όλης υπόθεσης, το παρακάτω κείμενο έχει πολλά σχετικά με το περιβάλλον εκείνο σημεία. Στηρίχθηκε δε, στο βιβλίο "Στον Ήχο των Τυμπάνων" του Λ.Λ'Αμουρ, εκδ. Λιβάνη.
***********************************************************
« Την εποχή γύρω από το 1.100 μ.Χ. η Ευρώπη ήταν έδαφος κάθε άλλο παρά ασφαλές για μετακινήσεις πληθυσμού. Ήταν πλημμυρισμένη από ληστρικές ομάδες που καραδοκούσαν να επιτεθούν στα καραβάνια και τους ταξιδιώτες, να τους σκοτώσουν και να τους λεηλατήσουν.
Μέχρι και μοναχοί επιτίθονταν σε ταξιδιώτες για λεηλασία. Συχνά απαιτούσαν φόρους από τους τοπικούς πληθυσμούς και συγκρούονταν με ευγενείς που είχαν την ίδια πρόθεση.
Δυστυχώς, εκείνη την σκοτεινή εποχή στη Χριστιανική Ευρώπη, πολύ λίγοι γνώριζαν γραφή και ανάγνωση. Μα το ακόμη χειρότερο ήταν πως η ίδια η Χριστιανική Ευρώπη τηρούσε εχθρική στάση απέναντι στην ίδια τη γνώση σαν σκοπό και έννοια. Κυριαρχούσε η αμάθεια, η δεισιδαιμονία και το αδυσώπητο κυνήγι των ανθρώπων της γνώσης.
Μετά την εγκαθίδρυση της Αραβικής κυριαρχίας, διαδόθηκαν οι Έλληνες κλασσικοί, η μουσική, η τέχνη και η ιατρική των Ελλήνων, των Περσών και των Αράβων.
Οι χαλίφηδες θεωρούσαν τιμή τους να έχουν μορφωμένους Πέρσες, Ινδούς και Έλληνες στις αυλές τους. Αυτή η πολιτιστική ένταση γνώρισε την χρυσή εποχή της όταν οι Αμπασίδες διαδέχτηκαν τους Ομεϊάδες.
Την ίδια εποχή στην Ευρώπη, τα βιβλία ήταν είδος πολυτελείας. Ελάχιστα και πανάκριβα. Τι ανόητη μωροαλαζονεία να καταγραφεί ιστορικά ότι ο Πιέρ ντε Νεμούρ, επίσκοπος του Παρισιού, με το που έφυγε για τις σταυροφορίες, πρόσφερε δωρεά στο μοναστήρι του Αγίου Βίκτορα τη «μεγάλη βιβλιοθήκη» του… Αυτή η «μεγάλη βιβλιοθήκη» αποτελούνταν από δεκαοχτώ βιβλία όλα κι όλα.
Αντιθέτως, εκείνες τις ίδιες ημέρες, ο Αλ-Χακάμ, Χαλίφης της Κόρδοβας, διέθετε μια βιβλιοθήκη από τετρακόσιες χιλιάδες τόμους. Και υπήρχαν πολλές ακόμη ιδιωτικές βιβλιοθήκες στην Κόρδοβα καθώς και εβδομήντα δημόσιες.
Η αγάπη για τη γνώση είχε αναχθεί σε πρωτεύον ζήτημα στην τότε Αραβική κοινωνία. Οι ποιητές και οι μορφωμένοι απολάμβαναν το ίδιο κοινωνικό στάτους και κύρος με τους στρατηγούς και τους κρατικούς λειτουργούς , στους οποίους απονέμονταν ο κοινωνικός σεβασμός μόνον εάν ταυτόχρονα ήταν ποιητές και λόγιοι.
Από το 891 μ.Χ. στην Κόρδοβα υπήρχε ο δρόμος των βιβλιοπωλών, όπου είχαν θέση περισσότεροι από εκατό έμποροι βιβλίων, από τον καιρό των Αμπασιδών. Πολλοί δε απ’ αυτούς ήταν ταυτόχρονα διανοούμενοι. Κάποιοι ήταν επ’ αμοιβή αλληλογράφοι. Κάποιοι άλλοι συγγραφείς. Οπότε στα μαγαζιά τους δεν πήγαινε κάποιος μόνο για να αγοράσει βιβλία αλλά και για να γευτεί ένα όργιο πνευματικών συζητήσεων….Ο κόσμος σε εκείνη την Αραβική κοινωνία φλεγόταν από πυρετό ανακαλύψεων και ερευνών. Συνεχώς ερευνούσαν για σπάνια βιβλία σε απομακρυσμένες βιβλιοθήκες και αλλού, άλλοι έκαναν ανασκαφές, άλλοι πειραματίζονταν στη χημεία και άλλοι στα φάρμακα και τις θεραπείες. Οι διανοούμενοι που ταξίδευαν από άλλες χώρες γίνονταν δεκτοί με τιμές.
Την ώρα που στην Ευρώπη κυριαρχούσε ο τρόμος για κάθε τι που είχε σχέση με τη γνώση, οι Αραβική κοινωνία αναζητούσε τις καινούριες ιδέες.
Την ίδια ώρα, στην Σκοτεινή Χριστιανική Ευρώπη τα βιβλία απορρίπτονταν με το εξής γελοίο επιχείρημα: αν απλώς επαναλάμβαναν ότι έλεγε η Αγία Γραφή, τότε ήταν άχρηστα. Εάν έγραφαν πράγματα που δεν περιέχονταν εκεί μέσα, τότε ήταν γεμάτα ψέματα.
Η Κόρδοβα χρειαζόταν απεριόριστο χαρτί για όλο αυτό τον οργασμό βιβλίων και έτσι κατασκεύαζε μόνη της το χαρτί που της χρειαζόταν.
Άλλωστε, το 751, Κινέζοι αιχμάλωτοι, στη μακρινή Σαμαρκάνδη, πρόσφεραν τα φώτα τους διδάσκοντας την τέχνη κατασκευής χαρτιού από ράκη ή λινό ή καννάβι. Μετά από 43 χρόνια, το 794 μ.Χ, άνοιξε στη Βαγδάτη η πρώτη βιοτεχνία χαρτοπολτού. Έκτοτε, το χαρτί αντικατέστησε την περγαμηνή σε όλα τα κρατικά έγγραφα. Τον 10ο αιώνα , το χαρτί βρισκόταν σε αφθονία στις μουσουλμανικές χώρες. Και χάρη στο χαρτί ο αριθμός των βιβλίων έφτασε σε πρωτόγνωρα επίπεδα.
Το μπάνιο , τον καθαρισμό του σώματος, ο Χριστιανισμός, το θεωρούσε ειδωλολατρική συνήθεια, γι’ αυτό και το καταδίκαζε και το απαγόρευε. Έτσι, σχεδόν για χίλια χρόνια, ελάχιστοι άνθρωποι στην Ευρώπη έκαναν λουτρό. (Γι’ αυτό ίσως οι γυναίκες της Βόρειας Χριστιανικής Ευρώπης έβλεπαν με συμπάθεια τους επιδρομείς Βίκινγκς οι οποίοι τουλάχιστον πλένονταν και άλλαζαν ρούχα μια φορά την εβδομάδα). Μάλιστα, μοναχοί και μοναχές υπερηφανεύονταν για τη βρωμιά του σώματός τους, την οποία και θεωρούσαν ένδειξη αγνότητας. Κάποια μάλιστα καλόγρια εκείνης της εποχής ισχυριζόταν υπερήφανη ότι στην ηλικία των εξήντα χρόνων, δεν πλύθηκε ποτέ εκτός από τις άκρες των δακτύλων της όταν πήγαινε στην λειτουργία. Αντιθέτως, την ίδια εποχή στην Κόρδοβα υπήρχαν εννιακόσια δημόσια λουτρά».
