Το Φαρμακείο της Φύσης: Ιστορικό φαρμακευτικής

[Rose]

http://www.ert.gr/afieromata/votana/greece.html

Η φυτοθεραπευτική στο πέρασμα των χρόνων:

ΕΛΛΗΝΕΣ

Κατά την προϊπποκρατική περίοδο αναφορές για φαρμακευτικά φάρμακα βρίσκουμε στα ομηρικά έπη, όπου αναφέρονται τα βότανα, ανεμώνη, ασφόδελος, μανδραγόρας, δίκταμος, κρόκος, το ακόνιτο. Υπάρχουν επίσης αναφορές και για φυτά των οποίων η περιγραφή είναι ελλιπής και από την ονομασία τους δεν κατέστη δυνατό να αναγνωρισθούν. Μετά τον Όμηρο η θεραπευτική περιορίσθηκε σε μία θεότητα τον Ασκληπιό, οι κόρες του οποίου ήταν η Υγεία και η Πανάκεια. (άκος = θεραπεία). Από την Πανάκεια πήραν το όνομά τους οι πάνακες, τα μαγικά βότανα με θεραπευτικές ιδιότητες

Στο τέλος της προϊπποκρατικής περιόδου, η θεραπεία περιήλθε στα χέρια φιλοσόφων. Ο Πυθαγόρας, ήταν γνώστης φαρμακευτικών φυτών. Κατά τον Πλίνιο, συνέγραψε πραγματεία για την φαρμακολογική δράση της σκίλλας (Urginea Maritima). Την Ιπποκρατική περίοδο, κυριότερος θεραπευτικός παράγοντας ήταν η φύση. Στην Ιπποκρατική ιατρική αναφέρονται 236 φυτά, χωρίς ωστόσο περιγραφή. Η βοτανική και η φαρμακογνωσία θεμελιώνονται αργότερα με το Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη.

Ο Θεόφραστος, θεωρείται πατέρας της Βοτανικής και της Ορυκτολογίας.

Ο αριθμός των έργων του είναι σημαντικός. Είναι συγγραφέας του Περί φυτών ιστορία (έργο εννέα τόμων), όπου αναφέρονται ονομαστικά, τα φυτά η γένεσή τους, η ανάπτυξη, ο πολιτισμός τους, η μορφολογία τους, η γεωγραφική προέλευση και τέλος η ιαματική τους δύναμη. Είναι επίσης συγγραφέας του Περί φυτών αιτίαι (έργο έξι τόμων). Πρόκειται για συνέχεια του προηγούμενου και ερμηνεύει βάσει των αριστοτελικών δογμάτων τη γένεση, τον πολιτισμό και τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών. Στο έργο του έχουμε την πρώτη περιγραφή κήπου, ως μέρος καλλιεργούμενο. Φαίνεται ότι ο Θεόφραστος καλλιέργησε σπόρους και φυτώρια που έφερνε από τα ταξίδια του.

Πέρα από τον Θεόφραστο, ο Διοσκουρίδης υπήρξε ο διασημότερος φαρμακογνώστης, φαρμακολόγος της αρχαιότητας. Το έργο του "Περί ιατρικής ύλης" ήταν απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες και ήταν βασισμένο σε προσωπικές του παρατηρήσεις. Οδηγήθηκε στη συγγραφή αυτού του βιβλίου, κυρίως λόγω των ανεπαρκών και ατελών παρατηρήσεων των ιατρών εκείνης της εποχής. Κατέταξε τα φυτά σε ομάδες ανάλογα με την εξωτερική τους μορφή. Έγραψε επίσης τα συνώνυμα των φαρμάκων αλφαβητικά κατά λαούς. Συνολικά περιγράφει στο έργο του 600 φυτικά φάρμακα. Το έργο γράφηκε στα ελληνικά και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κατά τις διάφορες εποχές. Ήταν το πρώτο βιβλίο, που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή. Την ίδια περίοδο αναφέρονται και οι ριζοτόμοι, οι οποίοι ασχολούντο με την εξόρυξη των ριζών, τη συλλογή βοτάνων και την καλλιέργεια φαρμακευτικών φυτών.

Μετά τον Ιπποκράτη, σπουδαιότερος γιατρός της αρχαιότητας, υπήρξε ο Γαληνός, ο οποίος θεωρήθηκε και πατέρας της φαρμακευτικής. Και αυτό γιατί έφτιαχνε τα φάρμακα μόνος του και πειραματιζόταν στον εαυτό του και σε ζώα.

ΑΡΑΒΕΣ

Οι Αραβες συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη της Ιατρικής και της Φαρμακευτικής επιστήμης. Επειδή η θρησκεία τους, απαγόρευε τις ανατομικές μελέτες και τις αιματηρές χειρουργικές επεμβάσεις, αναγκάστηκαν να μελετήσουν πάρα πολλά φυτικά φάρμακα. Οι Αραβες λόγω των εμπορικών συναλλαγών που είχαν με την Ινδία, την Αφρική και την Κίνα, χρησιμοποίησαν πολλά φάρμακα αυτών των περιοχών, όπως την κάσσια, την καμφορά, τη σέννα, το μοσχοκάρυδο. Ασχολήθηκαν με την φαρμακευτική, εισάγοντας πολλά σκευάσματα που μέχρι και σήμερα η ονομασία τους φανερώνει την προέλευση τους σιρόπι (sharab), νάφθα (nafta) αλκοόλη (al kahul).