Από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"....
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_07/12/2008_294896 Το «ιερό» κυνήγι δημόσιου πλούτου
Μητροπόλεις και μονές ανά την Ελλάδα διεκδικούν την περιουσία «που τους ανήκει», είτε είναι δάση ή πλατείες ή σπίτια ιδιωτών
Του Γιαννη ΕλαφρουΕκκλησιαστική περιουσία στη γη, ένα άλυτο μυστήριο της νεοελληνικής πραγματικότητας, που έχει οδηγήσει σε συνεχείς αντιπαραθέσεις και διεκδικήσεις, καθώς και σε ουκ ολίγα σκάνδαλα, με τελικό θύμα τον δημόσιο πλούτο. Η υπόθεση του Βατοπεδίου έφερε στο προσκήνιο το «θαύμα» του πολλαπλασιασμού της ιερής περιουσίας, αλλά δεν είναι η μόνη περίπτωση όπου η ιδιοκτησία του Δημοσίου καταπατείται ή αμφισβητείται.
Καθώς η περιουσία του ελληνικού Δημοσίου παραμένει ξέφραγο αμπέλι, χωρίς κτηματολόγιο, δασολόγιο και επαρκή περιφρούρηση από τους αρμόδιους κρατικούς και πολιτικούς παράγοντες, δεν είναι λίγες οι φορές που εκκλησιαστικά ιδρύματα αναπτύσσουν τις διεκδικήσεις τους πάνω στον δημόσιο πλούτο. Μάλιστα, το τελευταίο διάστημα γίνονται πιο ενεργητικά, καθώς το «επιχειρηματικό δαιμόνιο» έχει ενσκήψει εσχάτως σε εκκλησιαστικούς κύκλους. Πόση είναι η εκκλησιαστική περιουσία σε γη; Κανείς δεν μπορεί να πει με σαφήνεια. Το υπουργείο Γεωργίας είχε υπολογίσει τις εκτάσεις που βρίσκονται στην κατοχή των μητροπόλεων και των μοναστηριών σε τουλάχιστον 855.730 στρέμματα ανά την επικράτεια. Η καταμέτρηση είχε γίνει όμως για εκτάσεις άνω των 50 στρεμμάτων. Αρα, το άθροισμα πρέπει να είναι αρκετά μεγαλύτερο. Από τα 855.730 στρέμματα, αναγνωρισμένα με τίτλους φέρονται μόνο τα 432.880, ενώ ως διακατεχόμενα (δηλαδή εκτάσεις για τις οποίες η Εκκλησία δεν έχει τίτλους) δηλώνονται 422.850 στρέμματα. Από τις αναγνωρισμένες εκτάσεις τα 276.880 στρέμμ. είναι δάση, τα 69.550 είναι δασικές εκτάσεις, ενώ οι χορτολιβαδικές εκτάσεις εκτείνονται σε 86.450 στρέμματα. Πριν από αρκετά χρόνια, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ανθιμος είχε δηλώσει ότι η ιδιοκτησία μόνο των μονών ξεπερνάει τα 1.300.000 στρέμματα.
Ο νόμος Τρίτση (1987) προέβλεπε το πέρασμα της εκκλησιαστικής γης -πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων- στο Δημόσιο. Ο νόμος Τρίτση έμεινε στα συρτάρια (αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει νομική ισχύ), το χάος παρέμεινε. Η ανάγκη προστασίας του δημόσιου πλούτου δεν μπορεί να μένει ορφανή.
Δυτική Αθήνα
Πήραν 1,9 εκατ. για το ΓυμνάσιοΕνα μικρό «Βατοπέδι» απειλείται να δημιουργηθεί στους δήμους Περιστερίου και Πετρούπολης, καταπίνοντας δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις, τις οποίες διεκδικεί η Μητρόπολη Φθιώτιδος. Τον Ιούλιο του 2004 το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Δημοσίων Κτημάτων και Ανταλλάξιμης Περιουσίας, με πρόσωπα που εμφανίστηκαν και στην υπόθεση του Βατοπεδίου και ενώ η υπόθεση ήταν στα δικαστήρια, γνωμοδότησε «υπέρ της μη προβολής δικαιωμάτων κυριότητας του eλληνικού Δημοσίου επί εκτάσεως 1.028,5 στρεμμάτων», μέρους της συνολικής διεκδίκησης της mητρόπολης. Παρά τις ενστάσεις των δήμων, το υπουργείο Οικονομίας προχώρησε στη σύναψη πρωτοκόλλου παράδοσης στη μητρόπολη (Ιερός Ναός Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Λαμίας) έκτασης 262 στρεμμάτων (μέρους των 1.028,5), εντός του σχεδίου πόλης του Δήμου Πετρούπολης! Τελικά, υπό το βάρος των αντιδράσεων δημοτικών αρχών και κατοίκων, η απόφαση ανακλήθηκε τον Μάιο του 2008 και επανεξετάζεται.
Η Μητρόπολη Φθιώτιδος διεκδικεί συνολικά 7.000 - 7.500 στρέμματα στην περιοχή. Τα 3.000 βρίσκονται στον Δήμο Περιστερίου, τα 1.000 στον Δήμο Πετρούπολης, λίγα στον Δήμο Ιλίου, ενώ τα υπόλοιπα είναι δασικά και βρίσκονται στο Ποικίλον Ορος. Μεταξύ των διεκδικήσεων βρίσκονται 34 πλατείες και άλλοι δημόσιοι χώροι του Περιστερίου. Οι διεκδικήσεις βασίζονται σε διαθήκη του 1916, που αναφέρεται σε 1.000 στρέμματα «πλέον ή έλαττον» στην περιοχή «Πεύκα Βέρδη». Αν και η διαθήκη αμφισβητείται, εντύπωση προκαλεί το «θαύμα» του πολλαπλασιασμού της έκτασης από 1.000 σε 7.500 στρέμματα. Ο νομικός εκπρόσωπος της Μητρόπολης Φθιώτιδος κ. Παναγιώτης Κοναξής είπε στην «Κ» ότι «η διαθήκη αναφέρεται σε 1.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, χωρίς να περιλαμβάνει τις βοσκήσιμες εκτάσεις» και πως πραγματογνώμονες έχουν υπολογίσει σε 7.100 στρέμματα την εκκλησιαστική ιδιοκτησία.
Οι δήμοι της περιοχής θεωρούν τελείως ανυπόστατους αυτούς τους ισχυρισμούς. Το κτήμα «Πεύκα Βέρδη» είναι δημόσια δασική έκταση, τονίζουν, ενταγμένη από το 1905 στο Βιβλίο Κτηματολογίου Εθνικών Δασών Αττικής, με τον χαρακτηρισμό «εθνικό δάσος».
Επιπλέον, πολλοί κάτοικοι εντός των αμφισβητούμενων περιοχών υποχρεώθηκαν να πληρώσουν «ιερόσημο» στη Μητρόπολη Λαμίας, ύψους συχνά αρκετών χιλιάδων ευρώ, για να μπορέσουν να μεταβιβάσουν ή να υποθηκεύσουν το σπίτι τους. Η «ταρίφα», όπως αποδείχθηκε από διαχειριστικό έλεγχο που διεξήχθη από το υπουργείο Οικονομίας, ύστερα από ερώτηση του βουλευτή κ. Δραγασάκη, ήταν 3% - 7% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων κατέβαλε 1.904.131 ευρώ(!) για να αρθεί η «ιερή» διεκδίκηση επί του οικοπέδου πάνω στο οποίο κτίστηκε το 17ο Γυμνάσιο Περιστερίου.
«Δεν έχουμε δικαίωμα να εγκαταλείψουμε την περιουσία μας», τονίζει ο κ. Κοναξής. Η μητρόπολη δήλωσε ότι τα ποσά των κατοίκων θα κατατεθούν στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση.
Νηές Μαγνησίας
Οταν η περιουσία πολλαπλασιάζεταιΤι θα λέγατε εάν βλέπατε σε ένα συμβόλαιο να μισθώνεται έκταση 1.601,782 στρεμμάτων, που όπως αναγράφεται, είναι τμήμα μεγαλύτερης έκτασης... 1.358 στρεμμάτων; Δηλαδή, όταν συμβολαιογράφος και συμβαλλόμενοι αποδέχονται ότι τα 1.358 στρ. είναι περισσότερα από τα 1.601; Κι όμως, αυτά τα απίστευτα καταγράφονται στη σύμβαση μίσθωσης αγρών (αριθμός 39642), που υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 2006 μεταξύ της Μητρόπολης Δημητριάδος (Μαγνησίας) και των εκπροσώπων της εταιρείας «Golfing Developments Α.Ε.». «Πρόκειται για ένα από τα πολλά συμβόλαια με τα οποία η Μητρόπολη Δημητριάδος πώλησε ή εκμίσθωσε τουλάχιστον 3.250 στρέμματα μιας παραλιακής περιοχής - φιλέτο στις Νηές στον Δήμο Σούρπης», καταγγέλλει ο κ. Γιώργος Λωρίτης, δικηγόρος της περιβαλλοντικής κίνησης Αλμυρού «Εν Δράσει». «Λεπτομέρεια»: όλα τα συμβόλαια αναφέρουν ότι η συνολική ιδιοκτησία της Μητρόπολης είναι 1.358 στρέμματα! Πώς γίνεται με 1.358 στρέμματα, όπως αναφέρεται στον κτηματολογικό πίνακα του 1954 (στον οποίο βασίζονται όλα τα συμβόλαια της Μητρόπολης), να πουλάς ή να μισθώνεις 3.250 στρέμματα; Κι άλλο θαύμα; Ή μήπως μια περίπτωση που πρέπει να διαλευκανθεί;
Η Μητρόπολη Δημητριάδος απαντά λέγοντας ότι η ιδιοκτησία της Μονής Ξενιάς στις Νηές, που μεταβιβάστηκε το 1980 στη Μητρόπολη, ήταν 2.800 στρέμματα περίπου, κάνοντας αναφορά σε κτηματολογικό πίνακα του 1958, που όμως χαρακτηρίζεται ως μη έγκυρος από τον κ. Λωρίτη. Ο ίδιος τονίζει ότι «η Μητρόπολη δεν έχει επιδείξει κανένα τίτλο, ούτε για τα 1.358 στρέμματα». Πάντως, το ίδιο το συμβόλαιο μεταβίβασης, το 1980, από τη Μονή Ξενιά στη Μητρόπολη, κάνει λόγο για 1.358 στρέμματα! Η επίσημη απάντηση της Μητρόπολης είναι ότι το υπόλοιπο ήταν δασική έκταση, την οποία «δεν μεταβίβασε με συμβόλαιο γιατί αυτό δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία περί ιδιωτικών δασών». Και τα ιδιωτικά δάση όμως μεταβιβάζονται με συμβόλαιο.
Η Μητρόπολη ανεβάζει τελικά την ιδιοκτησία της σε 2.940 στρέμματα, καθώς –όπως ισχυρίζεται– αυτό ήταν το αποτέλεσμα των πλέον πρόσφατων τοπογραφικών μετρήσεων. Ακόμα κι έτσι όμως δεν συμπληρώνονται τα 3.250 στρέμματα της παραχώρησης. Οι εκπρόσωποι της Μονής διαψεύδουν το άθροισμα, αλλά η αριθμητική σε αυτές τις περιπτώσεις δεν επιτρέπει διπλές αναγνώσεις...
Η επένδυση για τη δημιουργία μεγάλου ξενοδοχειακού συγκροτήματος, σχεδόν 2.000 κλινών με παράλληλη κατασκευή και γηπέδου γκολφ (που είναι ιδιαίτερα υδροβόρου), μπορεί να απέφερε περίπου 27 εκατ. ευρώ στα ταμεία της Μητρόπολης Δημητριάδος, αλλά έχει δημιουργήσει ανησυχίες στους κατοίκους, καθώς οι Νηές είναι σχεδόν η μοναδική διέξοδος για ένα καλό μπάνιο στη Νοτιοδυτική Μαγνησία. Οι ανησυχίες δυναμώνουν, καθώς η εταιρεία που εκμίσθωσε την έκταση (πλέον Dolphin Capital Partners) ζητεί από το Δασαρχείο Αλμυρού να απαντήσει εάν η δασική έκταση των 1.600 στρεμμάτων είναι όντως δασική. Κάπως έτσι ξεκινούν οι... αποχαρακτηρισμοί.
Βοιωτία
Με σκοπό τον αγροτοτουρισμόΗ Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας, όπως αποκαλύπτεται σε πρόσφατο έγγραφό της, διεκδικεί τα παραλιακά κτήματα Σκροπονέρια και Ζάλτσα, εκτάσεις στις πλαγιές του Παρνασσού (Τσέρεσι, Ακρινό Νερό, Νεοχώρι – Καμάρα, Λούγαρη – Διχάλα, Ποιμνιοστάσιο Παρόδιου, Βόσκημα Λυκούρεσι) και στον Ελικώνα (Βόσκημα Ελικώνος). Αναφορά στο εμβαδό των κτημάτων υπάρχει μόνο για το βόσκημα Νεοχώρι – Καμάρα (5.000 στρέμματα), αλλά εκτιμήσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων του νομού μιλούν για τουλάχιστον 80.000 στρέμματα! Σε πολλές περιπτώσεις, η μητρόπολη παρουσιάζει σχέδια ή υποσχέσεις για τουριστική (κυρίως αγροτοτουριστική) εκμετάλλευση των εκτάσεων, προς όφελος και των τοπικών κοινωνιών όπως υποστηρίζει.
Οπως όμως καταγγέλλει ο κ. Γιάννης Πραγιάννης, πρόεδρος της Εταιρείας Μελετών Δημοτικών Προβλημάτων Δαυλείας, μια σειρά μοναστήρια «έχουν περιφράξει και έχουν δημιουργήσει τεράστια οικοδομικά συγκροτήματα μέσα σε δάση, όπως οι Μονές Ευαγγελίστριας και Λυκούρεσι». Απέναντι στις διεκδικήσεις της μητρόπολης βρίσκεται το δασαρχείο Λιβαδειάς, το οποίο σε έγγραφό του τονίζει πως «οι εκτάσεις με τις ονομασίες Λαπαθιάς, Ανω Τσέρεσι, Ακρινό Νερό, Λούγαρη και Νεοχώρι – Καμάρα ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο και είναι δασικές»!
Πρόσφατα, ήταν προγραμματισμένη η εκδίκαση της αγωγής της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Ιερουσαλήμ Δαυλείας κατά του ελληνικού Δημοσίου, με την οποία ζητά να της αναγνωριστεί το δικαίωμα κυριότητας σε έκταση 17.000 στρεμμάτων μεταξύ των Δήμων Χαιρώνειας και Λιβαδειάς, η οποία ανήκε παλιά στη Μονή Λυκούρεσι. «Η έκταση απαλλοτριώθηκε το 1965», ξεκαθαρίζει ο κ. Πραγιάννης. «Η Μονή προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά η προσφυγή απορρίφθηκε το 1968», προσθέτει. Ο Δήμος Χαιρώνειας έχει σπεύσει επίσης υπέρ των συμφερόντων του Δημοσίου. Τελικά, η πλευρά της εκκλησίας ζήτησε αναβολή της εκδίκασης για να επαναδιατυπώσει τα επιχειρήματά της.
Χαλκιδική
Από χρυσόβουλα εξαρτώνται 100.000 στρέμματαΤελικά, η επικράτεια των μονών του Αγίου Ορους δεν περιορίζεται μόνο στη χερσόνησο που δεσπόζει ο Αθως, αλλά επεκτείνεται σε όλη τη Χαλκιδική. Πάνω από 200.000 στρέμματα υπολογίζονται οι εκτάσεις που έχουν ήδη αναγνωριστεί ως εκκλησιαστική ιδιοκτησία στον νομό και συνήθως πουλήθηκαν και «αξιοποιήθηκαν» με τον χειρότερο τρόπο για το περιβάλλον. Η μακρά ιστορία καταστροφής δασών και παράκτιων ζωνών στη Χαλκιδική συνδέεται με εκκλησιαστικές εκτάσεις που πουλήθηκαν. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αγιορείτικες μονές διεκδικούν ακόμα 100.000 στρέμματα περίπου, βασιζόμενες σε «χρυσόβουλα» και άλλους παρόμοιους τίτλους. Η Μονή Ξενοφώντος διεκδικεί 53.000 στρέμμ. στον Δήμο Σιθωνίας, η Μονή Διονυσίου 15.400 στρέμμ. στον Δήμο Ορμυλίας, η Μονή Βατοπεδίου 8.608 στρέμμ. στον Δήμο Σταγείρων - Ακάνθου και 792 στρέμμ. από τον Δήμο Καλλικράτειας, η Μονή Κουτλουμουσίου 12.700 στρέμματα στον Δήμο Τορώνης. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι η Μονή Διονυσίου, μέσα στη συνολική της διεκδίκηση, περιλαμβάνει και κατασκήνωση στη Μεταμόρφωση Χαλκιδικής, έκτασης 26,4 στρεμμάτων, όπου εδώ και 45 χρόνια φιλοξενούνται άτομα με αναπηρία. Πάνω από 1.000 παιδιά έκαναν διακοπές το καλοκαίρι στην κατασκήνωση!
Και «ιερή» φοροδιαφυγήΑποκαλυπτική για τη διαχρονική «ιερή» απόκρυψη εσόδων από το Δημόσιο ήταν η απόφαση του Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβροσίου, τον Απρίλιο του 2004 (ΦΕΚ 588, 20/4/2004). Με την εγκύκλιό του αυτή ο μητροπολίτης προετοιμάζει τις ενορίες για να προσαρμοστούν στην κυβερνητική απόφαση κατάργησης της φορολόγησης κατά 35% των εσόδων των ιερών ναών. Αφού ο μητροπολίτης σημειώνει ότι παραμένουν οι επιβαρύνσεις υπέρ ΤΑΚΕ (7%) και Αποστολικής Διακονίας (3%) στα τακτικά έσοδα, ξεκαθαρίζει στους υφισταμένους του ποια είναι τα «τακτικά έσοδα». «Μόνο το 10% των εισπράξεων εκ του παγκαριού θα εξακολουθήσετε να το χαρακτηρίζετε ως “τακτικό έσοδο” και μόνο για το ποσοστό αυτό θα εκδίδετε το οικείο γραμμάτιο εισπράξεως, το δε υπόλοιπο 90% θα το θεωρείτε ως “δωρεά” υπέρ του ναού». Οι «δωρεές» είναι προφανώς αφορολόγητες...
Ο κ. Αμβρόσιος τονίζει ότι το σύνολο των ποσών «εκ της περιαγωγής του δίσκου υπέρ του ναού και εκ της τελέσεως ιεροπραξιών θα το υπολογίζετε ως δωρεά των πιστών»! Βεβαίως, για την αποφυγή παρεξηγήσεων τονίζει ότι «αντιλαμβάνεστε τους λόγους, ένεκα των οποίων οι προς την Ιερά Μητρόπολιν οικονομικές υποχρεώσεις θα υπολογίζονται επί τη βάσει του συνόλου των πραγματικών εισπράξεων (ποσοστό 100%), συμπεριλαμβανομένων δηλ. και των δωρεών».
Ο μητροπολίτης αποκαλύπτει τα κρυφά βιβλία των ενοριών, αφού τονίζει ότι «καταργούνται οριστικά και αμετάκλητα όπου υπάρχουν, τα πάσης μορφής ανεπίσημα δεύτερα και μυστικά λογιστικά βιβλία». Επιτρέπονται «μόνο» δύο κατηγορίες εσόδων...
