Από τις διαταραχές του ύπνου, αυτή που συχνότερα μας ταλαιπωρεί και σίγουρα όλοι μας την έχουμε γνωρίσει, είναι η αϋπνία. Επειδή είναι ένα πρόβλημα για το οποίο τίθεται συχνά το ερώτημα αν αντιμετωπίζεται με την Ομοιοπαθητική και επειδή το όλο θέμα έχει κάποιες διαστάσεις που είναι ενδιαφέρουσες αλλά και αρκετά άγνωστες για το πλατύ κοινό, αποφάσισα να παρουσιάσω κάποιες πτυχές του θεωρώντας πως συμβάλλουν στη σωστή ενημέρωση σας.
Ο ύπνος δεν είναι χαμένος χρόνος! Είναι ένα φυσιολογικό συστατικό της ζωής και αν το δούμε από την ανθρώπινη πλευρά, είναι μία από τις φυσιολογικές καταστάσεις της συνείδησης. Και επειδή στην φυσιολογική διαδικασία της ζωής, κατά τρόπο θαυμαστό, δεν υπάρχει τίποτα το περιττό, αυτό σημαίνει πως ο ύπνος είναι απαραίτητος στην οικονομία της ζωής. Είναι μιά κατάσταση απαραίτητη για την ξεκούραση και ανανέωση του οργανισμού σε όλα τα επίπεδα, αλλά για τον άνθρωπο είναι επιπλέον μια κατάσταση συνείδησης απαραίτητη για την ψυχική υγεία και ισορροπία. Γνωρίζουμε πως ο ύπνος διακρίνεται στις REM φάσεις και στις Non-REM. (To REM είναι τα αρχικά των λέξεων Rapid Eye Movements, δηλαδή ταχείες κινήσεις των ματιών). Οι REM φάσεις είναι αυτές κατά τις οποίες βλέπουμε όνειρα, ενώ οι Non-REM αυτές κατά τις οποίες δεν βλέπουμε. Σε πειράματα που έχουν γίνει διαπιστώθηκε πως αν στερείται κάποιος τις Non-REM φάσεις παρουσιάζει τις επόμενες μέρες συμπτώματα κόπωσης και γενικότερα χαμηλής ζωτικότητας, ενώ αν στερείται τις REM φάσεις παρουσιάζει ψυχικά συμπτώματα όπως ευρεθιστότητα, νευρικότητα κλπ. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως η πρώτη φάση είναι απαραίτητη για τη σωματική ανάπαυση και ανανέωση, ενώ η δεύτερη για την ψυχική. Βλέπουμε λοιπόν πως ο ύπνος είναι απαραίτητος, όχι μόνο από την πλευρά της ποσότητας (το γνωστό επτάωρο ή οκτάωρο) αλλά και από την πλευρά της ποιότητας.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, πως οι διαταραχές του ύπνου, εκτός της εμφανούς ενόχλησης που προκαλούν, είναι και δυνητικά επικίνδυνες για την γενικότερη υγεία και πρέπει να θεραπεύονται. Ας δούμε όμως ποιες είναι αυτές οι διαταραχές και τα χαρακτηριστικά τους.
Οι δύο μεγάλες κατηγορίες είναι οι δυσυπνίες και οι παραϋπνίες. Στις δυσυπνίες υπάγονται οι αϋπνίες, οι υπερυπνίες και οι διαταραχές του προγράμματος ύπνου - εγρήγορσης. Στις παραϋπνίες υπάγονται η υπνοβασία, η διαταραχή ενυπνίου τρόμου και η διαταραχή ονειρικού άγχους (εφιάλτες). Οι δυσυπνίες χαρακτηρίζονται από κάποια διαταραχή στην ποσότητα, στην ποιότητα ή στον χρόνο έναρξης και λήξης του ύπνου. Οι παραϋπνίες από κάποιο παθολογικό γεγονός στη διάρκεια του ύπνου. Από τις διαταραχές αυτές, θα ασχοληθούμε με τις αϋπνίες μια και είναι το περισσότερο συχνό πρόβλημα, όμως μπορούμε να πούμε πως ό,τι ισχύει γι' αυτές, ισχύει σε γενικές γραμμές και για τις άλλες διαταραχές του ύπνου.
Στην αϋπνία το ενόχλημα είναι η δυσκολία του πάσχοντος να μπει στην φάση του ύπνου (αϋπνία επελεύσεως) , είτε να διατηρήσει τον ύπνο, δηλαδή να αφυπνίζεται (αϋπνία εγέρσεως) , είτε να κοιμάται κανονικά αλλά μετά να αισθάνεται πως δεν ξεκουράστηκε ικανοποιητικά. Εκτός της πρωτοπαθούς αϋπνίας, της αϋπνίας δηλαδή που δεν συνυπάρχει με κάποια άλλη διαταραχή, την συναντούμε συχνά να συνοδεύει άλλα προβλήματα υγείας είτε ψυχικά (κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές κλπ), είτε σωματικά (αρθρίτιδες και γενικότερα επώδυνες καταστάσεις κλπ). Επίσης, όπως θα ήταν αναμενόμενο, εμφανίζεται σε χρήση ψυχοδραστικών ουσιών πχ καφές, αμφεταμίνες κλπ.
Είναι ιδιαίτερα συχνή κατάσταση, χωρίς να είναι ακριβώς γνωστή η συχνότητα αφού πολλοί ασθενείς δεν ζητούν βοήθεια θεωρώντας τη όχι ασθένεια αλλά απλώς μια δυσκολία τους, αλλά σίγουρα είναι περισσότερο διαδεδομένη στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Αποτελεί μια σημαντική πηγή ενόχλησης και δυσφορίας, όχι μόνο γιατί επηρεάζει τον άνθρωπο στις ώρες του ύπνου, αλλά και γιατί αυτό, όπως είδαμε και πιο πάνω, έχει δυσμενείς επιπτώσεις και στην κατάσταση του οργανισμού κατά τις ώρες της εγρήγορσης. Ισως να μην είναι υπερβολή αν πούμε πως η αϋπνία είναι η κυριώτερη αιτία χρήσης και τελικά κατάχρησης ηρεμιστικών και υπνωτικών χαπιών.
Ερχόμαστε έτσι στην αντιμετώπιση της αϋπνίας. Από πλευράς αλλοπαθητικής, η μόνη προσφερόμενη βοήθεια είναι τα υπνωτικά χάπια (εξαιρούνται βέβαια οι περιπτώσεις που η αϋπνία οφείλεται σε κάποια άλλη διαταραχή, πχ σε μία αρθρίτιδα οι προσπάθειες θα στραφούν στην αντιμετώπιση του πόνου). Οι προσπάθειες βέβαια της αλλοπαθητικής είναι σύμφωνες με την γενικώτερη τακτική της να αντιμετωπίζει το σύμπτωμα και όχι τη νόσο, μια και δεν έχει στην πραγματικότητα τρόπο να αντιμετωπίσει τη νόσο. Έτσι και στην περίπτωση της αϋπνίας, τα υπνωτικά αρχικά βοηθούν την κατάσταση, αργότερα όμως λόγω του εθισμού και της εξάρτησης αναπτύσσονται τα γνωστά, εξαιρετικά δυσάρεστα επακόλουθα. Πλήθος ανθρώπων αποκτούν εξάρτηση από τις υπνωτικές ουσίες και λόγω του εθισμού αναγκάζονται να αυξάνουν τις δόσεις καταλήγοντας να αποκτούν προβλήματα λόγω των παρενεργειών. Με τα χρόνια η απεξάρτηση γίνεται όλο και πιο δύσκολη και το αποτέλεσμα είναι ένα ισόβιο πρόβλημα. Εκτός από αυτό όμως, ο ύπνος που επιτυγχάνεται με τα υπνωτικά δεν έχει τη φυσιολογική ποιότητα και έτσι ούτε ικανοποιητικός είναι (είναι γνωστό το πρωινό δυσάρεστο αίσθημα της κούρασης) ούτε πραγματικά ωφέλιμος για την ανανέωση του οργανισμού. Αλλά και στις περιπτώσεις που η αϋπνία είναι επακόλουθο κάποιας άλλης κατάστασης πχ πόνου λόγω αρθρίτιδας, το πρόβλημα δεν λύνεται τόσο εύκολα όσο θα νόμιζε κανείς μέσω της "θεραπείας" της αρθρίτιδας αφού πολλές φορές οι "θεραπείες" αυτές κάθε άλλο παρά αποτελεσματικές είναι.
Από την πλευρά της ομοιοπαθητικής, η αντιμετώπιση των αϋπνιών, όπως πάντα γίνεται με ολιστικό τρόπο. Δεν μας ενδιαφέρει μόνο πως να σταματήσουμε την αϋπνία, αλλά πως να αποκατασταθεί πλήρως η υγεία και η ισορροπημένη λειτουργία του οργανισμού στο σύνολο του. Ετσι, είτε η αϋπνία είναι ιδιοπαθής είτε είναι δευτεροπαθής, η λήψη του ιστορικού είναι λεπτομερής και αποσκοπεί, αφενός στην πλήρη εξακρίβωση και διευκρίνιση της υπαρχούσης παθολογίας στην δυναμική της αλλά και στην αιτιολογία της, και αφετέρου στην σκιαγράφηση του ιδιοσυγκρασιακού υποστρώματος πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε η παθολογία αυτή. Αυτή η διερεύνηση είναι απαραίτητη προκειμένου να ανευρεθεί και να χορηγηθεί το "όμοιο" φάρμακο που θα βοηθήσει τον οργανισμό να αποβάλει την παθολογία και να ξαναβρεί τον φυσικό ρυθμό λειτουργίας, δηλαδή να αποκαταστήσει την υγεία του. Έτσι θα επανέλθει ο φυσιολογικός ύπνος που θα είναι ικανοποιητικός αλλά και ευεργετικός για τον οργανισμό.
Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως το ποσοστό θεραπείας των διαταραχών του ύπνου είναι ιδιαίτερα υψηλό με την ομοιοπαθητική, αλλά ακόμη πιο ενδιαφέρον και ικανοποιητικό είναι το γεγονός της εξάλειψης διαφόρων άλλων συμπτωμάτων, που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τέτοια συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κράμπες, ανησυχία ποδιών, σφίξιμο ή τρίξιμο δοντιών, ανήσυχο ύπνο κλπ. Ιδιαίτερη σημασία έχει η θεραπεία της νυχτερινής ενούρησης καθώς και η εξαφάνιση των εφιαλτών που ίσως υπήρχαν, γεγονός που αποδεικνύει την βαθειά ευεργετική επίδραση της ομοιοπαθητικής θεραπείας, όχι μόνο στο σωματικό, αλλά και στο ψυχικό επίπεδο.
Πρέπει βέβαια να τονίσουμε μερικά γεγονότα σχετικά με την πορεία της θεραπείας. Τα υπνωτικά χάπια λόγω της φύσης της δράσης τους ενεργούν πολύ σύντομα - σχεδόν άμεσα, δίνοντας έτσι στον ασθενή την ευχάριστη αίσθηση της ανακούφισης. Όμως καλό είναι να γνωρίζουμε πως η επίδραση αυτή δεν είναι φυσική και βέβαια σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί θεραπεία του προβλήματος. Από την άλλη μεριά η επίδραση της ομοιοπαθητικής θεραπείας μπορεί να μην δείξει άμεσα τα αποτελέσματα της, αφού δεν στοχεύει στην αντιμετώπιση του συμπτώματος αλλά στην ενίσχυση του οργανισμού ώστε μόνος του να μπορέσει να ξαναβρεί την υγιή λειτουργία του. Ετσι καθώς ο οργανισμός ενδυναμώνεται, αρχίζει να "τακτοποιεί" εκκρεμότητες που έχει, αρχίζοντας πάντα από τις πιο σημαντικές ιεραρχικά γι' αυτόν και προχωρώντας προς τις πιο "επιφανειακές". Στην διαδικασία αυτή είναι ορισμένες φορές πιθανό να αργήσει κάπως το αποτέλεσμα να φανεί, αφού προηγείται η "τακτοποίηση" κάποιων αφανών ή λιγότερο εμφανών προβλημάτων. Σίγουρα όμως η επιμονή και η υπομονή του ασθενούς και του γιατρού θα ανταμοιφθουν σε λίγο χρόνο με μια πλήρη και κυρίως με μια μόνιμη και ουσιαστική θεραπεία.
του Κων/νου Μανθάτη, Ψυχιάτρου Ομοιοπαθητικού
Από το περιοδικό Ομοιοπαθητική Ιατρική, τεύχος 2
