Η Καμπαλα αποκατεστημένη....

[Ορφέας]

    Διαβάζοντας κάποτε τον έγκυρο ιστορικό και σχολαστικό ερευνητή των εβραϊκών γραφών, Christian D. Ginsburg, ένοιωσα αμηχανία όταν αντιλήφθηκα ότι έγραφε: "Η Καμπάλα είναι απόρροια των Πυθαγόρειων, των Γνωστικών και των Νεοπλατωνικών".... Ήμουν και γω πεπεισμένος ότι η Καμπάλα ήταν ένα καθαρά εβραϊκό δημιούργημα. Έτσι βάλθηκα να ψάχνω πρωταρχικά για εβραίους ιστορικούς και ερευνητές, για να δώ τα επιχειρήματα που ανέτρεπαν τέτοιου είδους παραδοξολογίες. Αντί αυτών όμως, βρήκα ότι και αυτοί συνηγορούσαν και μάλλιστα τεκμηριώναν το γεγονός ότι η Καμπάλα δεν ήταν εβραϊκή.

    Ο εβραίος ιστορικός Gruert έγραφε: "Ο ιουδαϊκός μυστικισμός είναι ένα πρόσφατο και νοσηρό φαινόμενο, ξένο προς την θρησκευτική άποψη του Ισραήλ και προέρχεται από τις θεωρίες κάποιου Ισαάκ του Τυφλού από την Ισπανία κάπου μεταξύ 11ου και 12ου αιώνα".

    Φυσικά ο πλέον αναλυτικός και επιστημονικός στα έργα του, με πλειάδα τεκμηρίων, είναι ο σύγχρονος ιστορικός Δρ. Gershom Scholem, ο οποίος στα βιβλία του συμφωνεί με τους παραπάνω δύο ιστορικούς, παρουσιάζοντας μια εκτεταμένη έρευνα της ραβινικής Καμπαλά, των πηγών προέλευσης και των επιρροών από την Ελληνική φιλοσοφική σκέψη που δέχθηκε.

    Ουσιαστικά, το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα για έναν μελετητή της ιστορίας της Καμπαλά, είναι ότι, οι εβραίοι -όπως αργότερα και οι χριστιανοί -οικειοποιήθηκαν ένα υψηλού επιπέδου φιλοσοφικό σύστημα, για να υποστηρίξουν -δυστυχώς για αυτούς ανεπιτυχώς - τις θεολογικές τους θεωρίες.

    Επειδή όμως η διαστρέβλωση έχει μολύνει τους νόες και έχει πλέον καταντήσει δόγμα το τί είναι η Καμπάλα, γιαυτό θα ξεκινήσουμε - σε πείσμα του δογματισμού και της αφελούς ευκολοπιστίας - μια ερευνητική προσπάθεια πίσω στον χρόνο, για να ανακαλύψουμε και να αποκαλύψουμε τις καθάριες πηγές του ρεύματος που - αν και αρκετά μολυσμένο - μεταφέρει αρχαίες σοφίες και φανερώνει αυτούς που την συνέλαβαν, την ανέπτυξαν και την ανέδειξαν ως την υψηλότατης σοφίας εσωτερική θεωρία, φιλοσοφία και παράδοση.

    Υπάρχει ένα κοινό μυστικό στους μελετητές αρχαίων εσωτερικών μυθολογιών. Σχεδόν σε κάθε ιστορικό λαό, η μυητική μυθολογική του παράδοση, η εσωτεριστική του μυθολογία, ενίοτε παρερμηνεύεται και καταλήγει για την μάζα να καταντήσει θρησκεία. Πίσω λοιπόν από κάθε θρησκευτική δοξασία, κρύβεται μια υψηλή εσωτερική μυθολογία. Η θρησκεία και η μητέρα της συμβολική μυθολογία, αναφέρονται στην ίδια ακριβώς παρουσίαση των μυθολογικών δρώμενων, διαφέρουν όμως σχεδόν απόλυτα στις ερμηνείες. Έτσι, για να καταλάβουμε σε ποιούς ανήκει, από ποιο λαό προήλθε μια εσωτεριστική παράδοση, το μόνο που χρειάζεται είναι να δούμε πια θρησκεία ανέπτυξε. Υποχρεωτικά και οι δύο θα έχουν τον ίδιο κορμό....

    Για την έρευνα, διελεύκανση και ανάπτυξη των βασικότερων στοιχείων της προέλευσης, ιστορικής διαδρομής και ιδεών της Καμπαλιστικής παράδοσης, θα παραθέτουμε σε συνέχειες αποσπάσματα από την εργασία μας η οποία τιτλοφορείται, "Η Καμπάλα αποκατεστημένη"....

Καλή ανάγνωση....

[Ορφέας]

ΚΑ-ΒΑ-ΛΑ

    Το 1935 δημοσίευσε ίσως το πιο ώριμο έργο της η μεγάλη μορφή του δυτικού εσωτερισμού, η Violet M. Firth η γνωστή στους αναζητητές της εσωτερικής παράδοσης με το όνομα Dion Fortune. Αυτό το έργο της ήταν η «ΜΥΣΤΙΚΗ ΚΑΜΠΑΛΑ», ένα έργο που συνεχίζει να αποτελεί τον ύστατο και αξεπέραστο ύμνο στην εσωτερική αυτή φιλοσοφία, την Καμπαλά, που αναμφίβολα αποτελεί την ουσία του δυτικού εσωτερισμού. Στις πρώτες γραμμές του θαυμαστού αυτού έργου της, έγραφε: «Πολύ λίγοι σπουδαστές του αποκρυφισμού γνωρίζουν έστω και κάτι στοιχειώδες για την πηγή από την οποία ανάβλυσε η δική τους εσωτερική παράδοση. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ούτε καν ότι υπάρχει δυτική Παράδοση».
   
    Η ίδια στη συνέχεια του έργου της θα επαναλάβει την αποδεκτή για την εποχή της αντίληψη περί Εβραϊκής προέλευσης της Καμπαλά, παρότι δέχεται βέβαια ότι οι σύγχρονες για την εποχή της καμπαλιστικές δοξασίες, ελάχιστη σχέση έχουν πλέον με την ραβινική ανάπτυξη της Καμπαλά. Συνεχίζοντας παρακάτω το πρώτο της κεφάλαιο, τόνισε η αξιόλογη αυτή εσωτερίστρια. «Όσο κοντύτερα στην πηγή, τόσο καθαρότερο το ποτάμι. Για να ανακαλύψουμε τις πρώτες αρχές που διέπουν ένα σύστημα πρέπει να ανατρέξουμε στην πηγή. Αν και σε ένα ποτάμι συμβάλλουν πολλοί παραπόταμοι κατά την διάρκεια της πορείας του, δεν είναι απαραίτητο να είναι οπωσδήποτε μολυσμένοι. Αν θέλουμε να διαπιστώσουμε την καθαρότητά τους, τους συγκρίνουμε με το παρθένο ρεύμα. Αν περάσουν αυτήν την δοκιμασία, τότε μπορεί κάλλιστα να τους επιτραπεί να αναμιχθούν με το κύριο ρεύμα. Το ίδιο γίνεται και με την παράδοση. Ότι δεν είναι ανταγωνιστικό, θα αφομοιωθεί. Οφείλουμε όχι μόνον να ελέγχουμε την καθαρότητα μιας παράδοσης σε σχέση με τις πρώτες αρχές, αλλά να κρίνουμε και την ζωτικότητά της. Την τελευταία μπορούμε να την κρίνουμε από την ικανότητα των πρόσθετων στοιχείων να αφομοιώνονται στον κύριο κορμό της παράδοσης. Μόνο μια νεκρή πίστη μένει ανεπηρέαστη από την σύγχρονη σκέψη».

    Η άλλη μεγάλη κυρία του εσωτερισμού, η Helena P. Blavatsky, στο λήμμα «Καμπαλά» του βιβλίου της «Βίβλος του Αποκρυφισμού», αναφέρει ότι: «Είναι λέξη Εβραϊκή. Η αρχαία χαλδαϊκή Μυστική Δοξασία συνοψισμένη στην Καμπαλά. Ένα απόκρυφο σύστημα που μεταβιβάστηκε μέσω προφορικής παράδοσης, αλλά το οποίο αν και αποδέχεται την παράδοση, δεν αποτελείται μόνον από παραδοσιακές διδασκαλίες, γιατί ενώ κάποτε αποτελούσε μια θεμελιώδη επιστήμη, τώρα έχει παραμορφωθεί με τις προσθήκες των αιώνων και με την παραποίηση των Δυτικών Αποκρυφιστών, ειδικά των χριστιανών μυστικιστών». Όμως παρακάτω στο λήμμα «Καμπαλιστής», γράφει: «….Όμως ούτε δύο μελετητές δεν συμφωνούν στο θέμα της προέλευσης της Καμπαλά, του Ζοχάρ, του Σεφέρ Γετζιρά κλπ. Μερικοί λένε ότι προέρχονται από τους βιβλικούς πατριάρχες, τον Αβραάμ ή ακόμα τον Σηθ, άλλοι πάλι από την Χαλδαία. Το σύστημα αναμφίβολα είναι πολύ αρχαίο, αλλά όπως και όλα τα υπόλοιπα συστήματα, θρησκευτικά ή φιλοσοφικά, η Καμπαλά προέρχεται κατευθείαν από την αρχέγονη Μυστική Δοξασία της Ανατολής, μέσω των Βέντα, των Ουπανισάντ, του Ορφέα, του Θαλή, του Πυθαγόρα….»

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....
   

     Όσο κοντύτερα στην πηγή, τόσο καθαρότερο το ποτάμι…. Η πηγή όμως χάνεται πίσω στα βάθη του χρόνου και οι αναφορές που έχουμε για αυτήν, ποικίλουν ανάλογα με την προέλευση των αναφορών και στερούνται παντελώς τεκμηρίωσης. Για να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε την πηγή, χρειάζεται  να βαδίσουμε αντίθετα στη ροή του ποταμού και με γνώμονα την εσωτερική μυστική παράδοση και με κριτήριο την επιστημονική έρευνα, σε όποια σημεία αυτή έχει να μας δώσει κάποια διαφωτιστικά στοιχεία, θα τολμήσουμε το ταξίδι αυτό, ελπίζοντας να φτάσουμε, αν όχι στην ίδια την πηγή, τουλάχιστον στο αρχικό ρεύμα απ’ όπου «ποτίζεται» με τα καθάρια του νάματα ο σημερινός δυτικός εσωτερισμός.

    «Η Μυστική Καμπάλα» της Dion Fortune, έχει ως βάση την «Αποκαλυμμένη Καμπάλα» του Mac Gregor Mathers, συνιδρυτή της εσωτεριστικής σχολής Golden Down. Μέλη της Golden Down ήταν και οι Aleister Crowley και Israel Regardie οι οποίοι εξέδωσαν έργα τους που διαπραγματεύονταν την Καμπαλά. Και οι τέσσερις αυτοί ουσιαστικά αποτέλεσαν τους κυριότερους εκπροσώπους της Καμπαλιστικής φιλολογίας της  εποχής του 20ου αιώνα, επηρεασμένης κύρια από το νεοπλατωνικό ρεύμα που εκπροσωπήθηκε από αξιόλογους ερμητικούς εσωτεριστές, όπως ο Marcelio Ficino, o Giordano Bruno, o Cornelius Agrippa και o Trithemius. Σε πολύ μικρότερο βαθμό φαίνεται να είναι επηρεασμένοι από το ρεύμα που αναπτύχθηκε από χριστιανούς μυστικιστές, όπως  ο Picco de la Mirandola, ο Jacob Boehme, ο Johannes Reuchlin και o Knorr Von Rosenroth.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

    ....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Αφετηρία της αναβίωσης του νεοπλατωνικού τρόπου σκέψης και εντρύφησης στην Καμπαλά ο Mac Gregor Mathers, ο οποίος ξαναγυρίζοντας στις αρχικές πηγές της σύγχρονης Καμπαλά –παράλληλα μετέφρασε και εξέδωσε στην Αγγλική το «Σεφέρ Γετσιρά»- αποκατέστησε τις γέφυρες με τις πρώτες σχολές σκέψης, παρακάμπτοντας ουσιαστικά την θεολογία και τον σχολαστικισμό των χριστιανών μυστικιστών, οι οποίοι από τον 16ο αιώνα ήδη είχαν καθιερώσει την χριστιανική Καμπαλά. Παρότι μυστικιστές όπως ο Boehme, εξέπληξαν με το βάθος των συλλήψεών τους και με τα ζηλευτά ύψη των προσεγγίσεών τους. Aπό τη μια η έλλειψη ουσιαστικότερης παιδείας και από την άλλη το στενό πεδίο αντίληψης που επέβαλε το δόγμα τους, είχε σαν αποτέλεσμα να επέλθουν σημαντικές αλλοιώσεις στον παραδοσιακό κορμό της Καμπαλιστικής φιλοσοφίας.

    Στους αιώνες εκείνους κατά τους οποίους έχει πλέον παγιωθεί ο Λουθηρανισμός και τα άλλα προτεσταντικά ρεύματα που αποκόπηκαν από τον παπισμό (Καλβίνος, Σβίγγλιος κλπ), στους αιώνες των ανακατατάξεων, της μεταρρύθμισης και αντιμεταρρύθμισης και του νέου πνεύματος φιλελευθερισμού που άρχισε να πνέει στην γηραιά ήπειρο, αναγκασμένος ο χριστιανισμός να εγκαταλείψει τις προσφιλείς του μεθόδους της ιεράς εξέτασης, ανακάλυψε νέες μεθόδους αντίδρασης στην φιλελευθεροποίηση των ανθρώπων. Όχι βέβαια ότι εγκατέλειψε τελείως τις προσφιλείς σε αυτόν μεθόδους της ιεράς εξέτασης, καθόσον το κυνήγι των μαγισσών συνεχίστηκε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά βρήκε πολύ καλύτερους τρόπους να συγκρατήσει το ρεύμα αφύπνισης των ανθρώπων. Εισέβαλε ύπουλα με πράκτορες  τους  Ιησουίτες στα μυητικά άντρα αφύπνισης και απελευθέρωσης των μαζών, με αποτέλεσμα να επέλθει σταδιακά αλλοίωση των παραδοσιακών διδασκαλιών και έμμεσος επανεκχριστιανισμός της κατεύθυνσης που προωθούσαν τα εσωτερικά τάγματα.

    Έτσι ο Ροδοσταυρισμός από γνήσιο πανενθεϊστικό εσωτερικό κίνημα κατάντησε χριστιανική «λέσχη» η οποία χρησιμοποιήθηκε για τις ενδοοικογενειακές διενέξεις στους κόλπους του χριστιανισμού¹ και  ο τεκτονισμός εμπλουτίστηκε με νέους και αλλοιωμένους μυητικούς βαθμούς, οι οποίοι αντικαθιστούσαν τον Ερμητισμό με χριστιανικές διδαχές και την Αλχημεία με εβραϊκές βιβλικές μυθολογίες². Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και οι μυστικιστές της χριστιανικής καμπαλιστικής εκδοχής, εδραιώνοντας μιαν αλλοιωμένη και πολλαπλώς διαστρεβλωμένη μορφή της αρχαίας παράδοσης της Καμπαλά. Ελάχιστοι ήσαν αυτοί που διασώθηκαν από την καινούρια επιδρομή της αντίδρασης και συνέχισαν να εργάζονται στο ίδιο πνεύμα που κληρονόμησαν από τις αρχαίες παραδόσεις.

    Μορφές όπως ο Φλουντ, ο Μπέικον, οι αδελφοί Βαν Χέλμοντ κλπ, διατήρησαν αναμμένη την εστία του ιερού πυρός και βοήθησαν να αναδειχθούν μορφές όπως ο Νεύτων, ο Λάιμπνιτς και ο Σπινόζα. Ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος, ο Σπινόζα, αφορισμένος από τους συμπατριώτες του Εβραίους και κυνηγημένος πολλαπλά από το χριστιανικό κατεστημένο, δεν δίστασε να διακηρύξει τον αυθεντικό Ροδοσταυρισμό και να προάγει τον παραδοσιακό πανενθεϊσμό. Η φιλοσοφία του εστιάζεται στην αντίληψη ότι, «θεός και κόσμος είναι ένα», αναβιώνοντας τον ιερό Λόγο του Ορφέα περί Πανενθεϊσμού, περί του Φάνητα Διόνυσου του Πρωτογέννητου.

....συνεχίζεται....

(1). ΡΟΔΟΣΤΑΥΡΙΣΜΟΣ : Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, http://www.amra.gr/forum/index.php/topic,214.0.html ....
(2). Ιππότης της Βασιλικής Αψίδας, http://www.amra.gr/forum/index.php/topic,934.0.html ....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....



    Τους αιώνες που υφίσταται η παρέκκλιση της φιλοσοφίας της Καμπαλά από τους χριστιανούς Καμπαλιστές, παρέκκλιση η οποία γέννησε την οξεία αντίφαση –Δογματική Καμπαλά- ως κατάπτωση της πλέον υψηλής εσωτερικής φιλοσοφίας, τον ίδιο καιρό και ο ραβινικός κλάδος των μελετητών της Καμπαλά διολίσθησε σε μεσσιανισμό αφικνούμενος από την Λουριανική Καμπαλά, με αποτέλεσμα να γεννηθεί το Σαββατιστικό κίνημα. Ο Σαμπετάι Τσεβί, υπέρμαχος της επιτελούμενης ήδη λύτρωσης με την εμφάνιση του Μεσσία τον οποίον υποδυότανε, δημιούργησε πολυάριθμες ομάδες φανατικών πιστών του Μεσσιανικού κινήματος, πολλές από τις οποίες τον ακολούθησαν, ακόμα και μετά την αποστασία του.

    Το Σαββατιστικό κίνημα, εισήγαγε την πεποίθηση ότι η διαδικασία της λύτρωσης όχι μόνον είχε ξεκινήσει, αλλά μπορούσε ενορατικά να γίνει αντιληπτή η ίδια, όπως και οι αλλαγές που θα έφερνε στον κόσμο. Με την ίδια οραματιστική διαδικασία, όπως δίδασκε ο Τσεβί, μπορούσε ο καθένας που μυούνταν σε αυτόν τον οραματισμό, να καταφέρει να μυηθεί και στα ανώτερα μυστήρια της δημιουργίας και αυτό από τη μια αποδείκνυε το ξεκίνημα της λυτρωτικής διαδικασίας, από την άλλη, αυτή η αιρετική για τους παραδοσιακούς ραβίνους Καμπαλιστές διδασκαλία, στάθηκε σημείο καμπής για την μετέπειτα εξέλιξη της ραβινικής καμπαλά.

    Η χαλαρότητα που χαρακτήριζε τις εποχές μετά τον Ισαάκ Λούρια στην σχεδόν ελεύθερη διδασκαλία της Καμπαλά, αντικαταστάθηκε από αυστηρότητα και δυσκολία στην μαθητεία της και με το αίτημα της αποκατάστασης της Καμπαλά στην προγενέστερη θέση της, μετατράπηκε σιγά σιγά σε εσωτερική διδασκαλία που απευθύνονταν μόνον σε λίγους εκλεκτούς.

    Τα πρώτα χρόνια του 15ου αιώνα, ο μαθητής του Μωυσή Αλκαμπέζ από τη Θεσσαλονίκη, ο Μωυσής Κορντοβέρο, σηματοδοτεί μια πιο θρησκευτική και διαλογιστική τεχνική στην ραβινική Καμπαλά, δημιουργώντας μια ξεχωριστή σχολή, από την οποία κάποιος ανώνυμος μαθητής της επέδρασε ουσιαστικά με το βιβλίο «Γκαλέι Ρεζάγια» στη γένεση του Σαββατιστικού κινήματος.  Ένας άλλος μαθητής του Κορντεβέρο, ο Ισαάκ Λούρια, έμελε να γίνει σταθμός στην ανάπτυξη και διάδοση της Καμπαλά, όχι μόνον στους ραβινικούς κύκλους μελετών, αλλά και σε κύκλους του δυτικού εσωτερισμού.

    Η καινοτομία που εισήγαγε ήταν ότι, όλες τις δύσκολες έννοιες της διδασκαλίας του Κορντεβέρο τις μυθοποίησε και έτσι πετύχαινε μέσω διαλογισμών μυθολογικού χαρακτήρα, να διαλογίζεται πάνω στο Ζοχάρ και ειδικώτερα στις ιδέες του «Ίντρα Ζοχάρ», όπως αυτές εμφανίζονταν στο «Ελιμά Ραμπατί». Ταυτόχρονα το σύστημά του έκανε χρήση των ιδεών αυτών με έναν συνδυασμό των γραμμάτων, χρησιμοποιώντας τα ως μέσα για διαλογιστικές ανατάσεις. Η εργασία στο σύστημα του Λούρια απαιτούσε πολύ βαθιά μυστικιστική εκστασιακή κατάσταση και τεράστια υποκειμενική διαλογιστική προσπάθεια συγκέντρωσης στην δυναμική των ιερών Ονομάτων.

    Ο Λούρια, παρότι βασίστηκε κατά πολύ στις ιδέες του Κορντοβέρο, το σύστημα που ανέπτυξε ουσιαστικά πρόκειται για το αποκορύφωμα του Γνωστικισμού στην Καμπαλά. Γνωστικισμός και μυστικισμός ενωμένα σε σημείο ώστε να ταυτίζονται, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της Λουριανικής Καμπαλά και απετέλεσε ουσιαστικά το σημείο όπου συναντήθηκε η φιλοσοφική Καμπαλά της Ισπανικής σχολής με τις διδασκαλίες του Κορντοβέρο.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Η προσέγγιση του Λούρια στα Καμπαλιστικά ζητήματα της εκπόρευσης αλλά και της αποκατάστασης, χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία και από μια έντονη νεωτεριστική διάθεση. Δεν δίστασε να επανεντρυφήσει στον Γνωστικισμό και να επανεκφράσει ιδέες όπως η δυαδική φύση του κόσμου χάρη στην «επέκταση» και την «σύμπτυξη» των θεϊκών δυνάμεων, που εισάγουν για πρώτη φορά το διαλεκτικό στοιχείο στην θεωρία της εκπόρευσης. Ακόμα, οι «πέντε όψεις» ως συνεπτυγμένες όψεις των δέκα σεφιρόθ, η αναγκαστική καταστροφή του κόσμου από το Αδαμικό γένος για την ανάπτυξή του και η αργή αποκατάσταση των πνευματικών σπινθήρων που είχαν εκπέσει κάτω από την κυριαρχία των κελυφών, αποδεικνύουν τον Γνωστικό χαρακτήρα των ιδεών αυτών.

    Η ευρεία ανάπτυξη που γνώρισε και η θεωρία της προσευχής και της μυστικιστικής σκοπιμότητας, γίνεται ο παράγοντας ώστε να εξισορροποιηθεί αρμονικά  στην Λουριανική καμπαλά, η θεωρητική σκέψη με την θρησκευτική πρακτική. Παραφωνία ίσως ήταν το μεσσιανικό στοιχείο που το βρίσκουμε ιδιαίτερα τονισμένο στην Λουριανική καμπαλά, το οποίο βρήκε την απέλπιδα ιστορική του έκφραση στο Σαββατιστικό κίνημα. Οι Γνωστικιστικές καταβολές της Λουριανικής Καμπαλά και ο μυστικισμός που ανέπτυξε, απετέλεσαν και την κύρια αιτία που η πορεία της Καμπαλά στον δυτικό εσωτερισμό – τον οποίο επηρέασε –ακολούθησε δύο διαμετρικά αντίθετα ρεύματα.

    Το ρεύμα της χριστιανικής Καμπαλά, στο οποίο οι θεολόγοι προσπάθησαν ανεπιτυχώς να προσαρμόσουν, (όπως και οι ραβίνοι άλλωστε),  την υψηλή αυτή φιλοσοφία στο δόγμα τους και το ρεύμα της Ερμητικής Καμπαλά, το οποίο έμεινε σαν ρεύμα πιο καθάριο, αλλά όμως και αυτό βεβηλώθηκε εν μέρει από την κακομεταχείριση και την φαντασιοπληξία πολλών δυτικών εσωτεριστών που φιλοδοξούσαν να ονομαστούν Καμπαλιστές.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....



    Ο 16ος αιώνας για τον εσωτερισμό ήταν αιώνας επαναπροσανατολισμού των κυρίαρχων ρευμάτων της εσωτερικής σοφίας. Ο αρχαίος πανθεϊστικός Ροδοσταυρισμός, αλλοιωμένος από τους υποστηρικτές του Λούθηρου, χρησιμοποιήθηκε για να στηρίξει την αντιπαράθεσή τους με τον πάπα και να προάγει μια διαφορετική χριστιανική αντίληψη, πέρα από τα φθαρμένα πλαίσια του καθολικισμού.

    Οι Ροδοσταυρικές προκηρύξεις των αρχών του 17ου αιώνα, σφράγισαν ουσιαστικά και το τέλος μιας μακράς και ανεκτίμητης πορείας που χάραξαν οι αυθεντικοί Ροδόσταυροι, όπως οι μεγάλοι Αλχημιστές, οι συνεπείς Ερμητιστές και οι γνήσιοι Καμπαλιστές που γράψανε τις χρυσές σελίδες της δυτικής εσωτερικής παράδοσης σε όλους τους αιώνες. Μορφές όπως ο Δάντης, ο Νίκολας Φλαμέλ, ο Παράκελσος και πολλοί άλλοι που έμειναν δοξασμένοι στην ιστορία της Ευρώπης, ήταν αυτοί που κράτησαν στην πλάτη τους τον Μπέϊκον και τον Φλουντ για να δώσουν το έναυσμα της γνήσιας επιστημονικής σκέψης, ήταν αυτοί που πότισαν με τον ιερό λόγο το πνεύμα του Σπινόζα για να αναστήσει την αληθινή φιλοσοφία, ήταν αυτοί που άφησαν χρυσή κληρονομιά σε άξιους κληρονόμους όπως ο Γιουνγκ.

    Ενώ όμως ο 16ος αιώνας ήταν ένα λαμπρό σημείο για την ανάπτυξη και εξέλιξη των εσωτερικών επιστημών, ανηφορίζοντας το ρεύμα της ιστορίας, συναντάμε τους επόμενους δύο αιώνες με πολύ φτωχική συνεισφορά στην απόκρυφη σοφία. Από τη μια ο δυτικός εσωτερισμός γνώρισε σφοδρές διώξεις από τον χριστιανισμό, ξεκινώντας την αυγή του 14ου αιώνα με την ανέντιμη επιδρομή ενάντια στους Ναΐτες και συνεχίζοντας το κυνήγι μαγισσών, εφαρμόζοντας την μάστιγα του υπέρτατου παραλογισμού και απανθρωπιάς, την ιερά εξέταση, ενώ από την άλλη, η ραβινική καμπαλιστική εντρύφηση, βρήκε σφοδρούς πολέμιους από τους κόλπους του δογματισμού και της φονταμενταλιστικής ορθοδοξίας του εβραϊσμού, με αποτέλεσμα οι δύο αυτοί αιώνες να είναι φτωχότατοι σε ουσία εσωτεριστικής δημιουργίας.

    Προς τα τέλη του 15ου αιώνα, οι διωγμοί των Εβραίων από την Ισπανία, ήταν το λυπηρό από την μία γεγονός της αναγκαστικής μετανάστευσης αυτών των ανθρώπων, από την άλλη όμως, ήταν η αιτία της ανάπτυξης και διάδοσης της Καμπαλιστικής παράδοσης σε ολάκερη σχεδόν την Ευρώπη, καθώς μετανάστες Εβραίοι ίδρυσαν καινούριες σχολές καμπαλιστικής σκέψης, στην Ιταλία, στην Γερμανία, στην Πολωνία, στη Θεσσαλονίκη κλπ.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....



    Προχωρώντας έναν αιώνα πίσω, βρισκόμαστε στον σκοτεινότερο αιώνα της μεσαιωνικής νύχτας, στον φοβερό αιώνα των καιροσκοπικών σταυροφοριών, των φανατικότερων και πλέον αιματηρών διώξεων των Καθαρών ή Αλβιγηνών της νότιας Γαλλίας από τους χριστιανούς, καθώς και την σύσταση της πιο απάνθρωπης και μισάνθρωπης δράσης που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, της ιεράς εξέτασης το 1231.

    Ήδη η μισαλλοδοξία παίρνει σάρκα και οστά με τις ευλογίες της εκκλησίας του χριστού και εφορμά να αιματοκυλήσει για τους επόμενους αιώνες την γηραιά ήπειρο και να εφαρμόσει τα πιο απάνθρωπα βασανιστήρια για την σωτηρία του ανθρώπου, σκορπίζοντας τον τρόμο στις ατυχείς κοινωνίες της εποχής εκείνης.

    Αφετηρία των εγκλημάτων του αιμοδιψούς δόγματος, οι σφαγές των Καθαρών στη δύση, με την ιστορική παραίνεση του πάπα, «σφάξτε τους όλους και ο θεός θα αναγνωρίσει τους δικούς του», σφαγές όμως που συναγωνίζονταν σε βαρβαρότητα τις σφαγές των Βυζαντινών ενάντια στους Βογόμιλους, μόνο που υστερούσαν κατά πολύ σε αριθμούς.

    Οι ορθόδοξοι χριστιανοί βυζαντινοί κατέσφαξαν περισσότερους των εκατό χιλιάδων Βογομίλων, ενώ οι καθολικοί χριστιανοί Παπικοί, λιγώτερους από τριάντα χιλιάδες. Το έγκλημα αυτών των ανθρώπων; Ήταν αιρετικοί, καθώς φαίνεται ότι ήταν επηρεασμένοι από τους Γνωστικούς και τους Μανιχαίους και δεν πίστευαν στην ανάσταση του χριστού.

    Σε ένα τέτοιο καθεστώς τρομοκρατίας και διώξεων, ο δυτικός εσωτερισμός που μόλις άρχιζε να αναγεννάται, κινδύνευε να εξολοθρευτεί, προτού καταφέρει ακόμα να ορθοποδήσει. Η Καμπαλιστική όμως παράδοση, ασκούνταν και εμπλουτίζονταν ελεύθερα από τους ραβίνους, οι οποίοι απολάμβαναν ασυλία από το μισαλλόδοξο δόγμα του χριστιανισμού σε ανατολή και δύση.

    Ειδικά στην Ισπανία, η Εβραϊκή παροικία ευτύχησε να γεννήσει αξιόλογες μορφές μελέτης της Καμπαλιστικής παράδοσης και να ορθώσει σχολές και δασκάλους, οι οποίοι σηματοδότησαν τον κυριότερο σταθμό στην Καμπαλιστική φιλοσοφία. Δημιούργημα –ορόσημο του τέλους σχεδόν του 13ου αιώνα, το φημισμένο καμπαλιστικό βιβλίο, το Ζοχάρ.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Ζοχάρ ή Βιβλίο της Λαμπότητας. Προϊόν της ανάμειξης της σχολής της Χερόνα και της Γνωστικιστικής σχολής το Ζοχάρ, αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα κείμενα για την μελέτη και διάδοση της Καμπαλά τα τελευταία χρόνια του μεσαίωνα και επηρέασε καταλυτικά την Καμπαλιστική φιλοσοφία. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για ένα Βιβλίο, αλλά για συλλογή μιντρασικών αναφορών, μεγάλων ομιλιών, φιλοσοφικών και μεταφυσικών συζητήσεων, με το μεγαλύτερο μέρος να περιλαμβάνει τις συζητήσεις με τους μαθητές του του ιεροδιδασκάλου Συμεών Μπεν Γιοχάι.

    Στο πεντάτομο έργο – όπως εκδόθηκε πρωταρχικά – συμπεριλαμβάνεται και ένα πλήθος από αποσπάσματα ανωνύμων συντακτών. Στο Ζοχάρ, διακρίνεται εύκολα η προσπάθεια χρησιμοποίησης της Καμπαλά για την ερμηνεία της πεντάτευχου, με αποτέλεσμα όμως αντίθετο από τα αναμενόμενα για την εβραϊκή ορθοδοξία, για το λόγο ότι, ξένες προς τον εβραϊσμό απόψεις άρχισαν να εισχωρούν και να αλλοιώνουν ερμηνευτικά το απόλυτο δόγμα των ιερών βιβλίων του Εβραϊκού δόγματος.

    Ήδη από τα πρώτα χρόνια του 13ου αιώνα, η Προβηγκία και η Χερόνα έγιναν οι άμβυκες όπου μεταστοιχειώνονταν οι διδασκαλίες του Νεοπλατωνισμού και του Γνωστικισμού, γεννώντας αυτό που θα ονομαστεί ως «η αληθινή επιστήμη της Καμπάλα». Λίγο μετά το 1230, ο Καμπαλλιστής και μυστικιστής φιλόσοφος Ισαάκ Ιμπν Λατίφ, εμπνεόμενος από αραβικές και εβραϊκές μεταφράσεις των νεοπλατωνικών, διδάσκει μια προσωπική του μέθοδο και θεωρία, η οποία έχει ως πρακτική την διαλογιστική μυστικιστική έμπνευση και φιλοσοφική βάση την θεωρία του Θεϊκού Λόγου, θεωρία δανεισμένη από την αραβική νεοπλατωνική παράδοση.

    Ίσως για πρώτη φορά διακηρύσσεται η αντίληψη ότι, η Καμπάλα είναι ανώτερη της φιλοσοφίας, καθώς η Καμπάλα δύναται να αποκαλύψει την αλήθεια σε κάθε άνθρωπο, ενώ η συνηθισμένη φιλοσοφία όχι. Τονίζει βέβαια ότι γνώση της απόλυτης αλήθειας, ολοκληρωτική γνώση του θείου, είναι αδύνατη, με μοναδική ίσως εξαίρεση για όσους φτάνουν στην υπερδιανοητική έκσταση, κατάσταση ανώτερη της προφητικής έκστασης, οπότε δύνανται να αντιληφθούν μια εικόνα του προσώπου του θεού.

    Αν το «εν αρχή ην ο Λόγος» ήταν ένας νεωτερισμός που εισήγαγε ο Ισαάκ Ιμπν Λατίφ, ταράσσοντας τον συντηρητικό Εβραϊκό δογματισμό, η αποδοχή της θεωρίας της μετενσάρκωσης, θεωρία όχι μόνον ξένη αλλά και διαμετρικά αντίθετη στο Εβραϊκό δόγμα - αλλά και στην Αιγυπτιακή πίστη – έκανε τους ορθόδοξους Εβραίους να καταφέρονται ενάντια στην Καμπάλα και να την παρουσιάζουν σαν την Ελληνική φιλοσοφία που σκοπό της είχε να υπονομεύσει και να αλλοιώσει την πίστη και το δόγμα του Εβραϊσμού.

    Ήταν περίπου η ίδια εποχή και λίγο πιο πριν που το «Σεφέρ Χα Μπαχίρ», το οποίο αποδεδειγμένα επηρέασε το Ζοχάρ, ένα Καμπαλιστικό βιβλίο απόρροια των Γνωστικιστικών θεωριών των Καθαρών της νότιας Γαλλίας , εισάγει με θέρμη την θεωρία της μετενσάρκωσης, κάτω από την Γνωστικιστική οπτική.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....



    Την πρακτική των προκατόχων και σύγχρονών του, το να χρησιμοποιείται μια αναγνωρισμένη φιλοσοφική θεώρηση, για να στηρίξει τις προσωπικές δοξασίες, ακολούθησε και ο δεύτερος αντιπρόσωπος της φιλοσοφικομυστικιστικής τάσης μετά τον Ισαάκ Ιμπν Λατίφ, ο Αβραάμ Αμπουλάφια. Επηρεασμένος κατά την νεότητά του από ομάδες μυστικιστών της Αριθμοσοφίας και αργότερα από τους Γερμανούς μυστικιστές αλλά και από την επίδραση των Ισλαμιστών μυστικιστών Σούφι με τους οποίους ήρθε σε επαφή κατά την διάρκεια των ταξιδιών του σε νεαρή ηλικία, ανέπτυξε και άσκησε τον εαυτό του στην εκστατική Καμπάλα, απομακρυνόμενος από την θεοσοφική Καμπάλα της Χερόνα.

   Χρησιμοποίησε την Καμπάλα για να στηρίξει τις μονομερείς απόψεις του και καταφέρθηκε εναντίον της, κοροϊδεύοντας πολλές φορές Καμπαλιστικές ιδέες που δεν ταίριαζαν με τις πεποιθήσεις του. Στράφηκε και ενάντια στον Μαϊμονίδη, επινοώντας ένα δήθεν αδιέξοδο των έργων του Μαϊμονίδη, στο οποίο ο ίδιος έδινε λύση.

    Η κύρια βέβαια διάσταση ήταν η άρνηση του Μαϊμονίδη για πιθανότητα προφητείας στην εποχή του, ενώ ο Αβραάμ Αμπουλάφια διατείνονταν ότι ο ίδιος είχε φτάσει σε ψηλά επίπεδα έκστασης, όπως οι προφήτες και έτσι μπορούσε να προφητεύει. Έγραψε 26 προφητικά βιβλία, αλλά για κακή του τύχη καμιά του προφητεία δεν εκπληρώθηκε.
   
    Στον αντίποδα της μυστικιστικής Καμπάλα και σε παράλληλη ανάπτυξη με αυτήν, δημιουργήθηκε μια Γνωστικιστική σχολή Καμπαλιστών, με φανερή προσήλωση στην φιλοσοφία του Γνωστικισμού, με τάσεις για διερεύνηση και αποσυμβολισμό του μυθολογικού. Στην σχολή αυτή γίνεται για πρώτη φορά προσπάθεια να περιοριστεί η Καμπάλα στην αυθεντική παράδοση και να διαφυλαχθεί από την πληθώρα των ψευδεπίγραφων έργων που παρουσιάζονταν.

    Εκπρόσωποι της σχολής αυτής οι υιοί του Ιακώβ χα Κοέν από την Συρία, οι οποίοι ερχόμενοι στην Δύση, έρχονται σε επαφή με τον Μωυσή του Μπούργκος – ένα όνομα σεβαστό σε ολόκληρη την Ισπανία – και τον Τόντρος Αμπουλάφια. Στην σχολή αυτή  βρίσκουμε την ανάπτυξη μιας ιδέας του Ναχμανίδη, σχετικά με την δαιμονική εκπόρευση δέκα «κοινών» σφαιρών που αντιτίθενται στις «άγιες» σεφίρες της Καμπαλιστικής παράδοσης. Η ρίζα της θεωρίας αυτής βρίσκεται στον Ζωροαστρισμό, στην αντίληψη περί διπλότητας και αντιπαλότητας καλού – κακού.

    Βασισμένη στην διαρκή πάλη του καλού με το κακό, η θεωρία αυτή καταλήγει τελικά στην δαιμονολογία και σε μια σκοτεινή μίμηση της φιλοσοφίας της εκπόρευσης, καταλήγοντας σε  ένα ανάστροφο δέντρο, υλοποιώντας τον κόσμο των Κελυφών (Κλιφόθ) και δίνοντας το υλικό στο Ζοχάρ να κτίσει την θεωρία της «άλλης πλευράς».

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Παρότι παρακολουθούμε την ιστορική πορεία της καμπαλιστικής ανάπτυξης, κύρια μέσα από την παρακολούθηση των σχολών των Εβραίων Καμπαλιστών, είναι χρήσιμο να υπενθυμίζουμε σε τακτά διαστήματα το ευρύτερο περιβάλλον της Ευρώπης, παρουσιάζοντας επιγραμματικά  τα βήματα του δυτικού εσωτερισμού.

    Η εικόνα που παρουσιάζει η ιστορική πορεία της Καμπαλιστικής παράδοσης στα στενά όρια των Εβραίων Καμπαλιστών, αποτελεί ουσιαστικά την αντανάκλαση της ευρύτερης  πορείας και ιστορίας του εσωτερισμού στην Ευρώπη στα χρόνια του μεσαίωνα, σε συνάρτηση με την Αραβική επίδραση, η οποία απετέλεσε μία ακόμα γέφυρα σύνδεσης της μεσαιωνικής εποχής με την Ελληνική κλασσική αρχαιότητα και την μετέπειτα  Ελληνιστική εποχή.

    Ο 13ος αιώνας δίκαια θεωρείται ο πιο σημαντικός για την Ευρώπη, καθώς σηματοδοτείται από κοσμοϊστορικές αλλαγές που έφερε η εμφάνιση και η καταλυτική επίδραση προσωπικοτήτων όπως, ο Μέγας Αλβέρτος και ο μαθητής του Θωμάς ο Ακινάτης, με την καθιέρωση της λογικής του Αριστοτέλη, θεμελιώνοντας έτσι τον ορθολογισμό. Παράλληλα οι Γνωστικοί Καθαροί της νότιας Γαλλίας μαζί με τους Βογόμιλους της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, απείλησαν πολύ σοβαρά, με την ευρεία διάδοση των διδασκαλιών του Γνωστικισμού, τον αγκυλωμένο δογματισμό του παπισμού και την πατριαρχική θεοκρατία του βυζαντίου.

    Είναι ο αιώνας της ραγδαίας ανάπτυξης του Τάγματος των Ναϊτών, της εμφάνισης μυστικών οργανώσεων όπως η εταιρεία Physicorum του Arnold de Villanueva, της συγγραφής και κυκλοφορίας βιβλίων καλυμμένα Ερμητικών και Αλχημικών, όπως το «Μυθιστόρημα του Ρόδου» του  Guillaume de Lorraine και της διάδοσης των αποκρύφων επιστημών από διδασκάλους του εσωτερισμού, όπως του Roger Bacon. Απόρροια της εσωτεριστικής αυτής αναζωπύρωσης απετέλεσε το μνημειώδες έργο του Dante Aligieri , η Θεία Κωμωδία στις αρχές του 14ου αιώνα, μια γνωστική εφαρμογή της διδασκαλίας της Καμπαλά στα χριστιανικά μυστήρια σύμφωνα με τον Elifas Levi.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Ο 13ος αιώνας είναι ακόμα η αφετηρία του βορειοευρωπαϊκού μυστικισμού με την πρώιμη εμφάνιση του μεγάλου «Μυστικού» της Γερμανίας, Meister Eckart. Η βυζαντινή επιρροή στην Γερμανία, ως συνέπεια του γάμου της ανιψιάς του βυζαντινού αυτοκράτορα Τσιμισκή με τον αυτοκράτορα των Γερμανών Όθωνα, κατά τα τέλη του 10ου αιώνα, έδινε τώρα τους καρπούς της.

    Μαζί όμως με την μύηση των βορειοευρωπαίων στον Ελληνικό πολιτισμό, η Γερμανία γνώρισε και την έκσταση του μυστικισμού που ξεκίνησε ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ανύψωσε ο Συμεών ο νέος θεολόγος , σύγχρονος της πριγκίπισσας Θεανώς και κορυφώθηκε κατά τα τέλη του 13ου αιώνα καταλήγοντας αμέσως μετά στο ησυχαστικό κίνημα.

    Επίσης η δυτική Ευρώπη με τις σταυροφορίες, αλλά και με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204, άνοιξε τους δρόμους για εισροή στη δύση των πρόδρομων Ελλήνων διδασκάλων και διδασκαλιών που προετοίμασαν την αναγέννηση.

    Η γνωριμία με τις εσωτερικές διδασκαλίες του Μιχαήλ Ψελλού και στη συνέχεια η επαφή των σταυροφόρων με τον Αραβικό πολιτισμό, τον συντηρητή και μεταλαμπαδευτή του κλασσικού Ελληνικού πολιτισμού, έφερε την ανάταση στη δύση.

    Ο δυτικός εσωτερισμός ξαναβρήκε στον Ελληνικό πανθεϊσμό την φυσική του μητέρα και γαλουχούμενος με τον ιερό λόγο του Ορφέα, με τα απόρρητα της γεωμετρίας του Πυθαγόρα, με τους φυσικούς φιλοσόφους και τον Πλάτωνα, με  τους Στωικούς και τους θεουργούς νεοπλατωνικούς, αλλά  και με τους Αλεξανδρινούς Αλχημιστές και Γνωστικούς, ανδρώθηκε και γονιμοποίησε την Δύση με την Σοφία των εσωτερικών επιστημών, αναγεννώντας τον αυθεντικό Ροδοσταυρισμό.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....

    Μέσα σε αυτό το πλέγμα διάχυσης και ευρείας διάδοσης των εσωτερικών παραδόσεων, όπως αυτές έφτασαν και επηρέασαν την πρώιμη μυστικιστική και γνωστική φιλοσοφική σκέψη των Ισπανών Καμπαλιστών, αναπτύχθηκε το Ζοχάρ. Στην μικρή πόλη Γκουανταλαχάρα κοντά στην Μαδρίτη, οι αδελφοί Ισαάκ και Μέιρ Σαχούλα μαζί με τον Μωυσή της Λεόν, έβαζαν τις βάσεις για το ξακουστό έργο του Ζοχάρ, δύο δεκαετίες προτού εκπνεύσει ο 13ος αιώνας. Ένας ακόμα εξέχων Καμπαλιστής, φαίνεται πως επηρέασε την σύνθεση του Ζοχάρ, ο μαθητής του Αβραάμ Αμπουλάφια, ο Ιωσήφ Τζικατίλλια, στενός φίλος του Μωυσή της Λεόν.

    Το κατ’ εξοχή Καμπαλιστικό μέρος του Ζοχάρ, αποτελείται από την «Ιντρα Ραμπά» (την Μεγάλη Συνάθροιση), όπου περιγράφεται η συγκέντρωση του σοφού διδασκάλου Συμεών Μπεν Γιοχάι και των συντρόφων του, στην  οποία αναπτύσσονται τα βαθύτερα μυστήρια και προσεγγίζεται η έννοια του πρωταρχικού ανθρώπου. Είναι ένα καθαρό καμπαλιστικό κείμενο με ικανοποιητική εμβάθυνση και αξιοθαύμαστη δομή. Ίσως είναι  το σπουδαιότερο μέρος  του Ζοχάρ και αυτό που το έκανε τόσο ξακουστό. «Η Μεγάλη Συνάθροιση», συνοδευόμενη από την «Μικρή Συνάθροιση», ένα έργο με τα τελευταία λόγια του Συμεών Μπεν Γιοχάι και με περιγραφή του θανάτου του, μαζί με την «Κεφαλή της Ακαδημίας», όπου περιγράφεται ένα ενορατικό ταξίδι του ιεροδιδασκάλου και των συντρόφων του στην Εδέμ και με το έργο «Ίντρα ντε βέι Μασκενά", όπου έχουν καταγραφεί οι ασκήσεις που δίδαξε ο διδάσκαλος, αποτελούν το τρίπτυχο όπου παρατίθεται η διδασκαλία του σοφού Καμπαλιστή Συμεών Μπεν Γιοχάι, ένα πρόσωπο πιθανότατα φανταστικό.

    Από το σύνολο των έργων που απαρτίζουν το Ζοχάρ, δεν λείπουν απόκρυφα κείμενα, όπως το «Σιφρά Τζιενουτά», κείμενα για τα μυστήρια της προσευχής, όπως το «Χεϊχαλότ», ερμηνευτικά κείμενα της Τορά, όπως «τα Μυστικά της Τορά» και «Εσωτερικό Μιντράς» ή ακόμα και κείμενα χειρομαντίας, όπως το «Μυστικό των Μυστικών».

    Σε πολλά κείμενα του Ζοχάρ, γίνεται προσπάθεια να ερμηνευθεί η Εβραϊκή βίβλος Καμπαλιστικά και αν φαίνεται να υπάρχει μια κάποια αντιστοιχία της Καμπάλα με το βιβλίο της Γένεσης, δείχνεται πολύ τραβηγμένη η επιχειρούμενη προσπάθεια να ερμηνευθούν Καμπαλιστικά τα υπόλοιπα βιβλία της Εβραϊκής βίβλου.

    Το Ζοχάρ στο σύνολό του έφτασε και τις 2.000 σελίδες σε μια έκδοση του 16ου αιώνα, τότε που κυκλοφόρησε και μια υπερβολική φήμη ότι, το τεραστίων διαστάσεων Ζοχάρ, δεν ήταν παρά μέρος από ένα αρχαίο Ζοχάρ, που το μέγεθός του αποτελούνταν από σαράντα φορτία καμήλας.

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Το Ζοχάρ κυκλοφόρησε ανώνυμα και με πρόθεση να παρουσιασθεί σαν ένα παλαιό Ραβινικό κείμενο, γραμμένο δήθεν στην Παλαιστίνη, σύγχρονο με το Ταλμούδ, κερδίζοντας έτσι τον σεβασμό, την αποδοχή και την αποφυγή αρνητικών κριτικών από τους Εβραίους. Τα κείμενά του, ενώ αποκρύπτουν επιμελώς να αναφερθούν σε πηγές από όπου αποδεδειγμένα αντλούν  το μεγαλύτερο μέρος του υλικού των, από την άλλη παραθέτουν πληθώρα δήθεν αρχαίων βιβλίων, τα οποία όπως απέδειξε η ενδελεχής επιστημονική έρευνα, αποδείχθηκαν στο σύνολό τους ανύπαρκτα.

    Σε πολλά σημεία στο Ζοχάρ θα βρούμε αναφορές για «τα Σιφρά Καντμαέι» («τα Αρχαία Βιβλία»), αλλά και παράθεση ανύπαρκτων τίτλων όπως, «Σιφρά ντε Άνταμ», «Σιφρά ντε Χενόχ», «Σιφρά ντε Σολμό Μαλκά» κλπ, ή παράθεση κάποιων βιβλίων της μυστικιστικής «Μισνά», τα οποία υποτίθεται έρχονταν σε αντίθεση με την γνωστή Μισνά. Δεν λείπουν βέβαια και οι αναφορές για κάποια φανταστικά έργα μαγείας όπως, «Σιφρά ντε Ασμεντάι», «Σιφρά ντε Χοχμετά ντι Βενέι Κέντεμ» («Βιβλίο Σοφίας των Γιών της Ανατολής») και το «Σιφρά ντε Ασμεντάι Ζαϊνί Χαρσίν ντε Κασντιέλ καντμαάχ» («Διάφορα Είδη Μαγείας στο Αρχαίο Κασντιέλ») ή για βιβλία μυστηρίων των γραμμάτων, όπως το «Ατβάν Γκεφιλίν» («Τα χαραγμένα Γράμματα»).

    Όπως γράφει ο Gershom Sholem στο βιβλίο του, «Θεματολογία της Καββάλα», «σε ότι αφορά το θέμα των πηγών του Ζοχάρ, θα πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα σε εκείνες που αναφέρονται στο κείμενο και στις πραγματικές που υπονοούνται  έμμεσα και με πολύ γενικό τρόπο. Οι πηγές του πρώτου είδους είναι φανταστικά κείμενα που δεν υπήρξαν ποτέ και σε αντίθεση με αυτήν την φανταστική βιβλιογραφία, που προβάλλεται με κάθε τρόπο προκειμένου να στηριχτεί η σχετική επιχειρηματολογία, οι πραγματικές φιλολογικές πηγές του Ζοχάρ, κρύβονται από τον συντάκτη του με κάθε επιμέλεια».

....συνεχίζεται....

[Ορφέας]

....συνέχεια από το προηγούμενο....


    Η έρευνα που έχει γίνει στα κείμενα του Ζοχάρ, έχει δείξει ότι, εκτός από τα ιερά βιβλία του Εβραϊσμού, τα Μιντρασείμ, την Τορά, το Ταλμούδ τα οποία είναι της παλαιάς εποχής, κάθε άλλη αναφορά, είτε θεοσοφική είτε γνωστική είτε Καμπαλιστική, έχει σαν βάση της κατά κανόνα βιβλία του 13ου αιώνα και σπανιότερα αναφέρεται καλυμμένα σε προγενέστερους Καμπαλιστές και σχολιαστές της βίβλου, όπως οι αλληγορικοί σχολιαστές του Μαϊμονίδη και τα σχόλια του Ναχμανίδη πάνω στην Τορά. Ειδικότερα για τα πρότερα Καμπαλιστικά έργα, διαφαίνεται η επιρροή στο Ζοχάρ του Σεφέρ Γετζιρά, του Σεφέρ Χα Μπαχίρ, όπως και η επιρροή από τα κείμενα των γερμανών μυστικιστών.

    Αυτές  όμως που διακρίνονται με μεγάλη σαφήνεια, είναι οι τάσεις των Γνωστικιστών της Καστίλλης και οι Καμπαλιστικές ερμηνείες του Ιωσήφ Τζικαντίλια (Joseph Gikatilla). Ο συντάκτης του Ζοχάρ, παρότι σε πολλά σημεία προσπαθεί να το παρουσιάσει ως κείμενο της εποχής των Εβραίων της Παλαιστίνης των Ελληνιστικών χρόνων, οι περιγραφές που κάνει προδίδουν την εποχή του, γιατί περιλαμβάνουν γεγονότα της εποχής των σταυροφοριών.

    «Η προσπάθεια διασύνδεσης του λειτουργικού τυπικού με την περίοδο των «Ταναείμ», είναι επιφανειακή και σχεδόν αφελής», γράφει ο Gershom Sholem. Προσπαθώντας ο συντάκτης του Ζοχάρ να περιγράψει το περιβάλλον των παλαιών χρόνων, αποκαλύπτεται με σαφήνεια, καθώς περιγράφει άμεσα την κοινωνική κατάσταση των Εβραϊκών κοινοτήτων του 13ου αιώνα. Ο χρόνος συγγραφής του Ζοχάρ προδίδεται από τα ίδια του τα κείμενα καθώς σε αρκετά σημεία αναφέρει πόσα χρόνια έχουν απομείνει μέχρι την εποχή της Λύτρωσης των Εβραίων, η οποία στους Εβραϊκούς κύκλους προσδιοριζόταν ότι θα άρχιζε στην αρχή του 14ου αιώνα.

    Φυσικά υπάρχει και η μαρτυρία του Ιωσήφ της Άκρας, ο οποίος μας πληροφορεί ότι το Ζοχάρ δημοσιεύτηκε τμηματικά από τον Μωυσή της Λεόν, μετά την συνάντησή τους που έγινε 14 χρόνια πριν το τέλος του 13ου αιώνα. Η συγκριτική άλλων έργων του Μωυσή της Λεόν και του Ζοχάρ, φανερώνει ότι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος του είναι δικό του έργο το οποίο γράφτηκε τμηματικά τα τελευταία 15 χρόνια του 13ου αιώνα, ενώ κάποια δευτερεύοντα κείμενα, πιθανολογείται ότι ανήκουν σε μαθητές του.

....συνεχίζεται....