Εξωτερικά, Εσωτερικά και Μυστικά Τελέσματα
Παρά τα λαμπρά επί μέρους στοιχεία, μόνο στη συνθετική της δυναμκή μπορεί να εκτιμηθεί η προσφορά της Ορφικής παράδοσης προς την ανθρωπότητα. Αυτό το εσωτερικό ρεύμα, ενεφάνησε ένα τέλειο κύκλο δημιουργίας και αναδημιουργίας: Το Εναδικό Θείο στοιχείο, τον ξαφνικό και ανεξήγητο με την κοινή λογική δυϊσμό, το Ουράνιο και το Γήινο στην ισόρροπη ανακύκλησή τους, την κάθαρση μέσα από την ατομική και μόνο προσπάθεια, που συνάπτουν επεξηγηματικά σαν το στάχυ, το θάνατο και τη ζωή, ώστε μέσα από ένα άλμα συνειδητής επαναγέννησης για το καλό και τη φώτιση όλων των όντων, να οδηγηθεί η ψυχή τελικά στην υπέρβαση, στην αρχική πηγή της προς το Καθαρό Φως.
Μόνο αν είμαστε ικανοί να ακολουθήσουμε έστω και νοητικά αυτή τη μυστηριακή περιπλάνηση, θα μπορούμε να εξηγήσουμε με πληρότητα και χωρίς απατηλές ελπίδες ευδαιμονισμού, κάθε φυσική και μεταφυσική απορία. Καμιά άλλη θεολογία πάνω στη γη δεν την ξεπέρασε.
Και θεωρείται αναγκαίο να διακηρυχθεί, ότι σε δύο και μόνο διαυγείς σελίδες των αρχαίων Ελληνικών γραφών, - δηλαδή στις Χρυσές Πινακίδες των Ορφικών που αφορούν του Ολβιους εκείνους οι οποίοι ακολούθησαν το δεξιό μονοπάτι και οδηγούνται στην πηγή της Μνημοσύνης. Και στο μύθο του Πλάτωνα που αναφέρεται σε αυτές τις ψυχές που παγιδευμένες πρέπει να ακολουθήσουν τον αριστερό δρόμο της επαναγέννησης, πίνοντας από το νερό της Λήθης - περικλείεται ολόκληρη η μοντέρνα Δυτική μεταφυσική των χιλιάδων τόμων, που θεωρούμε από ομαδική πνευματική καχεξία και Χριστιανικό σύνδρομο, ότι η καταγωγή τους είναι εξωτική και ανατολίζουσα.
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
Προλεγόμενα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - "ΚΑΘΑΡΜΟΙ"
Θρησκεία, Μύθος και Τελετουργία
Νεολιθικά Ορόσημα
Η Αιγηίδα και το Λυκόφως των Θεών
Το Καλειδοσκόπιο Τριών Πολιτισμών
Κυκλαδικά
Μινωϊκά
Μυκηναϊκά
Ο Τριώροφος Αρχαίος Ναός
Εξωτερική Μορφή: Δωδεκάθεο
Εσωτερική Μορφή: Τα Μυστήρια
Μυστική Μορφή: Τα Ορφικά
Ένα Σύγχρονο Τρισυπόστατο Διάνυσμα
Η Περιπέτεια του Ελληνισμού
Η Συναλλαγή του Θείου με το Ανθρώπινο
Ο Μονοθεϊστικός δογματισμός
Οι Σκοτεινοί Χρόνοι
Η Αναγέννηση της Ελληνικής Θρησκείας
Ο Εσωτερικός Χριστιανισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ - "ΜΥΗΣΗ"
'Ενα Περίγραμμα των Ορφικών
Ο Ιδρυτής και τα Δρώμενά τους
Τα Ορφικά Κέντρα
Τα Ορφικά Κείμενα
Η Χρυσή Μυητική Αλυσίδα
Το Τυπικό της Μυητικής Διάβασης του Ορφέα
Λυκιδέας Κοντά στις Μούσες
Μαθητής στο Μαντείο των Δελφών
Εταίρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία
Διδάσκαλος με την Κατάβαση του στον Άδη
Η Μεγάλη Ελλάδα και το Επέκεινα
Τα Στοιχεία της Ορφικής Παράδοσης
Η Απολλώνια Παράδοση
Οι Διονυσιακές Λατρείες
Η Μετεξέλιξη των Διονυσιακών
Η Ορφική Σύνθεση
Ένα Θεατρικό Διάλειμμα
Η Ορφική Κοσμογονία
Το Κείμενο της Ραψωδικής Κοσμογονίας
Η Εποπτεία της Ορφικής Κοσμογονίας
Μια Σύγκριση με τον Ησίοδο και τον 'Ομηρο
Η Μεταθανάτια Πορεία
Οι Χρυσές Πινακίδες
Κείμενα Πινακίδων
Σύνθεση των Χρυσών Πινακίδων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ - "ΕΠΟΠΤΕΙΑ"
Οι Επίγονοι
Ο Πυθαγόρας
Ο Εμπεδοκλής
Ο Πλάτωνας
Η Ορφική Θέαση του Κόσμου
Ο Καθ΄ημέραν Ορφικός βίος
Η Ορφική Οργάνωση
Η Ορφική Λειτουργική
Η Ορφική Μυητική Διαδικασία
Κάθαρση, Μύηση, Εποπτεία
Το Περιεχόμενο της Μυητικής Τελετής
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ
Ο Θάνατος του Ορφέα
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εκδόσεις "ΕΛΛΗΝ" - 1999, 2η έκδοση - 2006
_______________________________________________________________________________________
Εισαγωγή
Το πρόβλημα μέγα, της αρχαιογνωσίας και της θρησκολογίας. Μέγιστη η σύγχυση. Ιδίως στον χώρο τον ελληνικό, όπου συχνά έχει επιχειρηθεί η έκδοση "'Υμνων" Ορφικών, οίκοι και ως έτυχε, ενώ πλείστες όσες "μελέτες" για τους "Ορφικούς" στερούνται και της στοιχειώδους τεκμηρίωσης. Έτσι το επίμαχο τούτο έργο του φίλου και συμμαχητή στην αναζήτηση ελευθερίας της σκέψης, (από διαφορετικές ή κοινές ενίοτε οδούς) Στάθη Λιακόπουλου έρχεται να καλύψει μέγιστο κενό και να βοηθήσει στην κατάλυση της πνευματικής δουλείας.
Ποικίλες και ευρύτερες από οποιαδήποτε άλλη πηγή οι Πλατωνικές αναφορές στον Ορφέα γεγονός που σχετίζεται με την ισχυρή επίδραση που δέχθηκε ο Πλάτων από τους Πυθαγόρειους' Πυθαγόρειας προέλευσης είναι, εξ' άλλου και η κοσμογονία του παπύρου της Θεσσαλονίκης. Παρόμοια σε γενικές γραμμές με την Ησιόδεια, η Ορφική θεογονία δεν είναι πλήρης, ώστε δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί με ασφάλεια το θρησκευτικό της μύνυμα. Κι ούτε με βεβαιότηταη Πυθαγόρεια ή μη προέλευσή της. Αν πράγματι ήταν Πυθαγόρειας προέλευσης θα περιείχε και το δόγμα της μετενσωμάτωσης, το οποίο ο Πλάτων κάνει αναφορά και σε άλλες αρχές εκδοχές, Πυθαγόρειας και Ορφικής προφανώς προέλευσης για την τιμωρία των ψυχών από θείους δικαστές, καθώς και τον τιμωρητικό εγκλεισμό της ψυχής στο σώμα. Το σώμα που αποτελεί το "σήμα", δηλαδή τον τάφο της ψυχής.
Μια άλλη ορφική εκδοχή της κοσμογονίας, αντίθετη αυτή προς την εκδοχή του Επικού Κύκλου, παρουσιάζει τον 'Αχρονο Χρόνο ως ένα φτερωτό φίδι με τρία κεφάλια - ταύρου, λέοντα και θεού -, συσπειρωμένο γύρω από το θηλυκό του αντίστοιχο, τη Μοίρα. Από τον Χρόνο, θα παραχθεί Φως, Σκότος και Χάος και στο μέσο τους ένα λαμπρό αυγό. Απ' το Αυγό θα επωασθεί ένα υπέροχο ον, με φτερά και κεφάλια διαφόρων ζώων με τέσσερα μάτια και γεννητικά όργανα θηλυκά και αρσενικά. Τα ονόματα του διάφορα: Ζεύς, Παν, Διόνυσος, Έρως, Πρωτογένης, Φάνης, Ερικέπαιος.
Το γεγονός ότι ο Ορφέας εθεωρείτο ιδρυτής των Ελευσινίων Μυστηρίων θα πρέπει να σήμαινε ότι σ' αυτόν αποδίδονταν και η σύνθεση των ιερών Ελευσινίων ποιημάτων, ενώ ένα χρονικό του 264 π.Χ. αποδίδει σ' αυτόν απόκρυφο ποίημα αναφερόμενο στο βιασμό της Περσεφόνης. Παρόμοιο, όμως ποίημα περιλαμβάνεται και μεταξύ των Ομηρικών 'Υμνων. Εξ΄άλλου στα "Αργοναυτικά", που ανάγονται γύρω στον 4ο αιώνα μ.Χ. και πιστεύεται ότι αποτελούν σύνθεση παλαιοτέρων κειμένων για ορισμένο σκοπό, υπάρχουν αναφορές, μεταξύ άλλων, στην αναζητηση της Περσεφόνης από τη Δήμητρα, αλλά και σε Κορυβαντικές τελετουργίες και στις λατρείες της Λήμνου, της Σαμοθράκης, της Κύπρου και του 'Οσιρη. Περιλαμβάνουν, ακόμα, ποιήματα για αστρολογία, μαντική κάθαρση, μεθόδους εξευμενισμού θεών και πνευμάτων, καθώς και αυτόπτες μαρτυρίες του κάτω κόσμου.
Οπωσδήποτε πάντως, ο Διόνυσος είναι ο θεός με τον οποίο συνδέεται η Ορφική λατρεία, ίσως διότι τα Διονυσιακά ήταν τα πιο δημοφιλή στον ελληνικό κόσμο μυστήρια. Εκείνα που οδηγούσαν την ψυχή σε ταξίδια μυστικά στον κόσμο τηε τελικής και τέλειας έλευσης. Αν ήταν ένας ελληνικός θεός να κατακτήσει την Ευρώπη και να καταστεί συστατικό του ευρωπαϊκού πνεύματος αυτός θα ήταν ο Διόνυσος, ενώ οι Ορφικοί 'Υμνοι θα ήταν η Βίβλο μας και τα "Βακχικά", ορφικό και αυτά κείμενο, που ταυτίζουν τον Διόνυσο με τον Δία και τον Φάνη, ίσως θα ήταν τα "Απόκρυφα" αυτής της ευρωπαϊκής λατρείας.
Οι Νεο-Πλατωνικοί του 5ου και 6ου ακόμα αιώνα μ.Χ. θα μελετούν συστηματικά, θα οργανώνουν συζητήσεις και θα γράφουν σχόλια πάνω στους 'Υμνους, τροποποιώντας τους έτσι που να αποτελούν αλληγορική έκφραση της δικής τους μεταφυσικής, που επιθυμούσαν να καταστεί μέσω αυτής της οδού παγκόσμια μεταφυσική. 'Ενας ιουδαϊκής επίδρασης μάλιστα ορφικό κείμενο, η "Διαθήκη", αποκηρύσσοντας τις αρχαιότερες διδασκαλίες αναγνωρίζει ένα και μοναδικό θεό. Όμως ο 'Ηλιος ο Ανέσπερος είχε ήδη προ πολλού ανατείλει και οι Νεο-Πλατωνικοί θα στραφούν προς Εκείνον, για να κατακλυσθεί τελικώς με το φως του ο πλανήτης. Ο Ορφέας είχε πεθάνει. Κι ο Διόνυσος μαζί. Όμως οι Ορφικοί είχαν ήδη διανοίξει την Οδό της Αναίμακτης Θυσίας. Είχαν επιτελέσει το Μέγα Βήμα.
Κωστής Μπάλλας
____________________________________________________________________________________
(σελ. 439)
Και δεν ξέρουμε ποιές δύναμες,
και ποιάς άβυσσος δαιμόνοι,
στρίγλες ποιές ανταριάστηκαν
και ποιού Χάρου οργή πλακώνει,
και τον ψάλτη Ορφέα σκοτώσανε
και τη λύρα την ιερή.
Σα να πέθαν και η Πλάση
κι από τότε η Γη ορφανή.
Κωστής Παλαμάς
